ಇಲ್ಲಿ ಬಿಚ್ಚಿಡಲಾಗುವ ಗುಟ್ಟುಗಳೇ ಸರಿಯೆಂದು ಮಿಕ್ಕ ಗುಟ್ಟು ಇರಲಾರದು ಎಂದು ಬರಹಗಾರ ವಾದಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಪದಕ್ಕೆ ಇರಬಹುದಾದ ಹಲವು ಗುಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಇಲ್ಲವೆ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗುಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಈ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ದೂಸರಿನೊಡನೆ(with reasoning) ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಬೇರೆಯವರಿಂದ ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಗುಟ್ಟುಗಳು ಹೊರಬಂದರೆ ಒಳ್ಳೆಯದೇ ಎಂಬುದು ಬರಹಗಾರನ ನಿಲುವು.

Tuesday, November 13, 2012

ರೇಗು

'ರೇಗು' ಎಂಬ ಪದವು ಹಲವು ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ

೧. ಅವನನ್ನು ಹಾಗೆ ರೇಗಬೇಡ. 
೨. ಇವನ ಮೇಲೆ ಅವನು ರೇಗುತ್ತಿದ್ದ.

ಈ ಮೇಲಿನ ಸೊಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರೆ ಹುರುಳಿನಲ್ಲಿ ಕೊಂಚ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಆಗುತ್ತದೆ.
೧. ಅವನ ಮೇಲೆ ಹಾಗೆ ಎರಗಬೇಡ
೨. ಇವನ ಮೇಲೆ ಅವನು ಎರಗುತ್ತಿದ್ದ.

ಈಗ 'ಎರಗು' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ನೋಡೋಣ.
ಎರಗು Ka. eṟagu to bow, be bent, crouch, come down, alight, fall upon, attack, enter, join, accrue to; n. a bow, obeisance; eṟagisu to cause to bow, etc.; eṟaka coming down, etc.; eṟaguha bowing, coming down, perching, etc. [DED - 516]

ಎರಗು => ಬೇರೊಬ್ಬರ ಮಯ್ಯ ಮೇಲೆಯೇ ಎರಗಿ ಹೋಗುವುದು, ಬೇರೊಬ್ಬರ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಕಯ್ದುಗಳಿಂದ 'ಎರಗು'ವುದು
ರೇಗು => ಮಾತಿನ ಮೂಲಕ ಬೇರೊಬ್ಬರ ಮೇಲೆ 'attack' ಮಾಡುವುದು.

'ಎರಗು' ಎಂಬುದನ್ನು 'ಉಲಿಕದಲಿಕೆ'ಗೆ(metathesis) ಒಳಪಡಿಸಿದರೆ.

ಎರಗು ===ಉಲಿಕದಲಿಕೆ ಆದಮೇಲೆ==> ರೇಗು ಆಗುತ್ತದೆ

ಯಾಕಂದರೆ,
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ(ಇಲ್ಲವೆ ದ್ರಾವಿಡ ನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ )ಉಲಿಕದಲಿಕೆಯಾದಾಗ
"ಪದದ ಮೊದಲಲ್ಲಿರುವ ತೆರೆಯುಲಿಯು ಬಿದ್ದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಅದೇ ಗುಂಪಿನ ಉದ್ದ ತೆರೆಯುಲಿ ಪದದ ಎರಡನೇ ಬರಿಗೆಗೆ ಅಂದರೆ ಮುಚ್ಚುಲಿಗೆ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ"

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 'ಯ' ಮತ್ತು 'ವ' ಗುಂಪು ಎಂದು ತೆರೆಯುಲಿಗಳನ್ನು ಗುಂಪಿಸಬಹುದೆಂದು ಈ ಮಿಂಬರಹದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಪ್ರಕಾರ :-
ಯ - ಇ, ಈ, ಎ, ಏ,
ವ - ಅ,ಆ, ಉ, ಊ, ಒ, ಓ

ಆದ್ದರಿಂದ 'ಎರಗು' ಎಂಬುವಲ್ಲಿರುವ 'ಎ' ಕಾರವು ಬಿದ್ದುಹೋಗಿ ಅದರೆ 'ಉದ್ದತೆರೆಯುಲಿಯು' ಮುಂದಿರುವ 'ರ'ಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಎ+ರ್+ಅ+ಗ್+ಉ => _+ರ್+ಏ+ಗ್+ಉ => ರೇಗು

Tuesday, November 6, 2012

ರಟ್ಟು/ರೊಟ್ಟು

ರಟ್ಟು ಅಂದರೆ ಜಿ.ವಿ.ಅವರ ಪದನೆರಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವುದು

೧ ದಪ್ಪ ಬಟ್ಟೆ, ಒರಟು ಬಟ್ಟೆ
೨ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕೆ ಹಾಕುವ ಮೇಲುಹೊದಿಕೆ
೩ ಬರೆಯು ವುದಕ್ಕೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಕಾಗದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ದಪ್ಪನಾದ ಕಾಗದ, ಹಲಗೆ ಮುಂ.ವು
ರಟ್ಟು ಎಂಬುದು ದಪ್ಪನಾಗಿ, ಒರಟಾಗಿ, ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಇರುವುದು. ಹಾಗಾಗಿ 'ಒರಟು' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ.
ಉರಟು, ಉರಟ, ಉರುಟ, ಉರುಟು, ಉಟ್ಟು, ಒರಟು, ಒರ್ಟು  uraṭu, uraṭa, uruṭa, ur(u)ṭu, uṭṭu, oraṭu, orṭu coarseness (of cloth, thread, hair), thickness, stoutness [ DED 649 ]

ಅದನ್ನು 'ಉಲಿಕದಲಿಕೆ'ಗೆ(metathesis) ಒಳಪಡಿಸಿದರೆ.

ಒರಟು ===ಉಲಿಕದಲಿಕೆ ಆದಮೇಲೆ==> ರೋಟು ಆಗುತ್ತದೆ

ಯಾಕಂದರೆ,
 ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ(ಇಲ್ಲವೆ ದ್ರಾವಿಡ ನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ )ಉಲಿಕದಲಿಕೆಯಾದಾಗ
   "ಪದದ ಮೊದಲಲ್ಲಿರುವ ತೆರೆಯುಲಿಯು ಬಿದ್ದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು  ಅದೇ ಗುಂಪಿನ ಉದ್ದ ತೆರೆಯುಲಿ ಪದದ ಎರಡನೇ ಬರಿಗೆಗೆ ಅಂದರೆ ಮುಚ್ಚುಲಿಗೆ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ"

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 'ಯ' ಮತ್ತು 'ವ' ಗುಂಪು ಎಂದು ತೆರೆಯುಲಿಗಳನ್ನು ಗುಂಪಿಸಬಹುದೆಂದು ಈ ಮಿಂಬರಹದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಪ್ರಕಾರ :-
ಯ - ಇ, ಈ, ಎ, ಏ,
ವ - ಅ,ಆ, ಉ, ಊ, ಒ, ಓ

ಆದ್ದರಿಂದ 'ಒರಟು' ಎಂಬುವಲ್ಲಿರುವ 'ಒ' ಕಾರವು ಬಿದ್ದುಹೋಗಿ ಅದರೆ 'ಉದ್ದತೆರೆಯುಲಿಯು' ಮುಂದಿರುವ 'ರ'ಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಒ+ರ್+ಅ+ಟ್+ಉ => _+ರ್+ಓ+ಟ್+ಉ => ರೋಟು

ಇನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಉಲಿಗಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ 'ಮುತೆಮುತೆ' ( ಮು=ಮುಚ್ಚುಲಿ, ತೆ=ತೆರೆಯುಲಿ) ಮಾದರಿಯ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಾಗುವಾಗ ಕೆಲವು ಒಲವುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು
     ಮುತೆಮುತೆ <=> ಮುತೆಮುಮುತೆ    
        ತಾಟು      <=> ತಟ್ಟೆ
         ಕೇಡು      <=> ಕೆಟ್ಟು
         ನೀಳ       <=> ನಿಟ್ಟು
         ಆಡೆ        <=> ಅಟ್ಟೆ (leech)
         ಪಾಡಿ      <=> ಪಟ್ಟಿ  (village, hamlet)
         ಪಾಚಿ      <=> ಪಚ್ಚೆ

ಎಡದಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ತಾ, ಕೇ, ನೀ, ಆ, ಪಾ ಎಂಬಲ್ಲಿರುವ ಉದ್ದ ತೆರೆಯುಲಿಯು ಮರ್ಪಾಟಾದ ಮೇಲೆ ಗಿಡ್ಡವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಗಿಡ್ದವಾಗುವುದರಿಂದ ಆಮೇಲೆ ಬರುವ ಮುಚ್ಚುಲಿ ಇಮ್ಮಡಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಮೇಲಿನ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಟ್ಟೆ, ಟ್ಟು, ಚ್ಚೆ ಎಂಬ ಎಂಬ ಉಲಿಕಂತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.
     
ಹಾಗೆಯೇ,
    ರೋಟು <=> ರೊಟ್ಟು   ಅಂತ ಆಗಿದೆ

ಕನ್ನಡ ಉಲಿಯೊಲವು 'ಒ'ಕಾರ ಮತ್ತು 'ಅ'ಕಾರವನ್ನು ಒಂದೇ ಗುಂಪಿಗೆ ('ವ' ಗುಂಪಿಗೆ) ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ
       ರೊಟ್ಟು => ರಟ್ಟು  ಆಗುವುದು ಸಹಜವಾಗಿದೆ.

ಇದಕ್ಕೆ ಮಿಂಬಲೆಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಬಳಕೆ ಸೊಲ್ಲುಗಳು:-
೧. ಮಿಡತೆ, ದುಂಬಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಮನೆಯೊಳಗೆ ಬಂದರೆ ರೊಟ್ಟು (card board) ಇಂದ ಹೊಡೆದು ಹೊರಗಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದೆವು
೨. ಪಕ್ಕಕ್ಕ ಗೌಡತಿ ಕುಂತು ಒಂದು ನೋಟಬುಕ್ ರಟ್ಟ ತಗೋಂಡು  ಗಾಳಿ ಹಾಕಕ್ಕಿ...

Tuesday, October 30, 2012

ಅಕ್ಕಿ

ಅಕ್ಕಿಯೆಂಬುದು ನಮ್ಮ ಊಟ-ತಿಂಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸುವ ದಾನ್ಯ. ಎಶ್ಟೊ ಮಂದಿಗೆ ಏನು ತಿಂದರೂ ಒಂದು ತುತ್ತು ಅನ್ನ ತಿನ್ನದಿದ್ದರೆ ಮನ ತಣಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಅಕ್ಕಿಯ ಮತ್ತು ಅದರಿಂದ ಮಾಡುವ ’ಅನ್ನ’ದ ಮೇಲೆ ಹಲವು ಗಾದೆಮಾತುಗಳು ನಿಂತಿವೆ.

೧. ಅಕ್ಕಿ ಮೇಲೂ ಆಸೆ , ನಂಟರ ಮೇಲೂ ಒಲವು
೨. ಅನ್ನ ತಿಂದ ಮನೆಗೆ ಕನ್ನ ಹಾಕಬಾರದು

ಇದಲ್ಲದೆ ಹಲವು ಬಗೆಯ ಅಕ್ಕಿಗಳು ಇಲ್ಲವೆ ಅಕ್ಕಿಯ ಹಾಗೆ ಕಾಣುವ ಬೀಜ ಇಲ್ಲವೆ ದಾನ್ಯಗಳು ಇವೆ. ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಪದನೆರಕೆಯಿಂದ:-

ಅವಲಕ್ಕಿ = ಅವಲ್+ಅಕ್ಕಿ
ಏಲಕ್ಕಿ = ಏಲ+ಅಕ್ಕಿ, ಯಾಲಕ್ಕಿ = ಯಾಲ+ಅಕ್ಕಿ(cardamom)
ಬಿದಿರಕ್ಕಿ = ಬಿದಿರು+ಅಕ್ಕಿ
ಸಬ್ಬಕ್ಕಿ = ಸಬ್ಬ(?)+ಅಕ್ಕಿ
ಕುದಕಲಕ್ಕಿ = ಕುದಕಲ್+ಅಕ್ಕಿ, ಕುಸಲಕ್ಕಿ =ಕುಸಲ್+ಅಕ್ಕಿ
ಬೆಣತಕ್ಕಿ = ಬೆಣತ್+ಅಕ್ಕಿ = ಬೆಳತ್+ಅಕ್ಕಿ ( ಬಿಳಿ ಅಕ್ಕಿ)
ಕೇಸಕ್ಕಿ= ಕೇಸ್+ಅಕ್ಕಿ
ಜೀರಾಸಣ್ಣಕ್ಕಿ, ದಪ್ಪಕ್ಕಿ, ದೇವಮಲ್ಲಿಗೆಯಕ್ಕಿ, ದೊಡ್ಡ ಬಯ್ರ್ ಅಕ್ಕಿ, ಪುಟ್ಟರಾಜಕ್ಕಿ, ಬಗಡೆಯಕ್ಕಿ,
ನವಣೆಯಕ್ಕಿ, ಸಾಮೆಯಕ್ಕಿ, ಹಾರಕದಕ್ಕಿ

ಹಾಗಾದರೆ ’ಅಕ್ಕಿ’ ಎಂಬ ಪದದ ಗುಟ್ಟೇನು ಎಂದು ನೋಡಿದಾಗ:-

ಅರಿ+ಕೆ = ಅರಿಕೆ (ಅರಿ ಎಂಬ ಎಸಕಪದಕ್ಕೆ ’ಕೆ’ ಎಂಬ ಒಟ್ಟನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಅರಿಕೆ ಎಂಬ ಹೆಸರುಪದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ)

ಅರಿ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ’ತುಂಡು ಮಾಡು’, ’ಕತ್ತರಿಸು’ ಎಂಬ ಹುರುಳಿದೆ. Ka. ಅರಿ ari (ಅರಿದ್ arid-) to cut or lop off; n. cutting off, gnawing as vermin, a handful or more of corn cut at one stroke; ಅರಿಸು arisu to cause to cut off; ಅರಿವಾಳ್ arivāḷ, ಅರುವಾಳ್ aruvāḷ sickle.ಅಂದರೆ ಕುಡುಗೋಲು [DED 212]
ಕನ್ನಡಿಗರು(ಒಟ್ಟಂದದಲ್ಲಿ ದ್ರಾವಿಡ ನುಡಿಯಾಡುವವರು) ಮೊದಮೊದಲು ಉಳುಮೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಬತ್ತದ ಬೆಳೆ ತೆಗೆದು ಈ ರೀತಿ ಕತ್ತರಿಸಿ ಇಲ್ಲವೆ ’ಕಟಾವು’ ಮಾಡಿ ಮೊದಮೊದಲು ಪಡೆದ ದಾನ್ಯ ಈ ’ಅಕ್ಕಿ’ಯೇ ಇರಬೇಕು. ಹಾಗಾಗಿ ’ಅರಿಕೆ’ ಎಂಬುದು ಹೆಸರು ಪದವಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ’ಕತ್ತರಿಸಿದ್ದು’ ಇಲ್ಲವೆ ’ಕಟಾವು ಮಾಡಿ ತೆಗೆದದ್ದು’ ಹುರುಳಿದೆ. ಕನ್ನಡ ನುಡಿ ಹಿನ್ನಡವಳಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ’ರ್’ ಕಾರದ ಮುಂದೆ ಯಾವುದೇ ಮುಚ್ಚುಲಿಯು ಬಂದಾಗ ಈ ’ರ್’ ಕಾರವು ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿ ಅದರ ಮುಂದಿನ ಮುಚ್ಚುಲಿಯು ಇಮ್ಮಡಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಎತ್ತುಗೆಗೆ:
೧. ಸುರ್ಕು => ಸುಕ್ಕು, ಇರ್ಕು => ಇಕ್ಕು, ಉರ್ಕು => ಉಕ್ಕು, ಬೆರ್ಕು => ಬೆಕ್ಕು
೨. ಅರ್ಗಳ => ಅಗ್ಗಳ
೩. ಚುರ್ಚು => ಚುಚ್ಚು, ಮರ್ಚು=> ಮೆಚ್ಚು
೪. ಕರ್ತಲೆ => ಕತ್ತಲೆ
೫. ಉರ್ದು=> ಉದ್ದು, ಮರ್ದು => ಮದ್ದು

ಹಾಗೆಯೇ, ಅರಿಕೆ====ಮಾತಿನ ಸವೆತದಿಂದ ಇ’ಕಾರ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿ===> ಅರ್ಕೆ => ಅಕ್ಕೆ=> ಅಕ್ಕಿ

ಅಕ್ಕೆ => ಅಕ್ಕಿ ಆಗಿರುವುದು ಕನ್ನಡದ ಆಡುನುಡಿಯ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಹಜವಾದುದೇ. ತೆಂಕು ಮತ್ತು ಬಡಗು ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಡುನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರಹಗನ್ನಡದ ಪದದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ’ಎ’ಕಾರವು ’ಇ’ಕಾರಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದೆ.

ಎತ್ತುಗೆಗೆ :
ಮನೆ => ಮನಿ(house) - ಬಡಗು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ
ಬರೆ => ಬರಿ (write) - ತೆಂಕು ಮತ್ತು ಬಡಗು ಕರ್ನಾಟಕ

ಇದೆಲ್ಲಕ್ಕು ಇಂಬು ಕೊಡುವಂತೆ ನಡುವಣ ದ್ರಾವಿಡ ನುಡಿಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ
*ಕೊಲಾಮಿ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ Kol. ark- (arakt-) to harvest ಅಂದರೆ ಕಟಾವು/ಸುಗ್ಗಿ ಮಾಡು [DED 212]
*ನೈಕಿ(ಚಂದ) ನುಡಿಯಲ್ಲಿ Nk. (Ch.) ark- to cut paddy, harvest ಅಂದರೆ ಬತ್ತವನ್ನು ಕಡಿ ಇಲ್ಲವೆ ಸುಗ್ಗಿ ಮಾಡು [DED 212]
ನೈಕಿ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ’ಬತ್ತವನ್ನು ಕಡಿ’ ಎಂಬ ಹುರುಳೇ ಇರುವುದರಿಂದ, ಮೇಲೆ ಹೇಳಿರುವ ’ಅಕ್ಕಿ’ಯ ಪದಗುಟ್ಟಿಗೆ ಇನ್ನಶ್ಟು ಆನೆಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲಿಶಿನ ’rice' ಕೂಡ ’ಅರಿಕೆ’(ಅರಿಸಿ arici) ಯಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದು.

 

Saturday, October 27, 2012

ತೊಂಬತ್ತು

ಬಿಡಿಸಿಕೆ:-
          ತೊಮ್+ಪತ್ತು = ತೊಂಬತ್ತು

ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಅವರ ಇಂಗ್ಲಿಶ್-ಕನ್ನಡ ಪದನೆರಕೆಯಿಂದ:-
          ತೊಮ್= previous, before (ಹಿಂದಿರುವುದು, ಮುಂಚೆಯಿರುವುದು)

ನೂರಕ್ಕೆ ಎಶ್ಟು ಮುಂಚೆಯಿರುವುದು/ಹಿಂದಿರುವುದು ತೊಂಬತ್ತು ? ಎಂಬ ಕೇಳ್ವಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡರೆ ನೂರಕ್ಕೆ ’ಹತ್ತು’ ಹಿಂದಿರುವುದು ಯಾವುದು ಅದೇ ’ ತೊಂಬತ್ತು’ ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ Ka. tom-battu
ninety. Koḍ. tom-badï ninety. Tu. soṇpa ninety  [DED 3532]

ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಇದು ಕೊಂಚ ಬದಲಾಗಿದೆ. ’ಹತ್ತ’ರ ಬದಲು ’ನೂರು’ ಬಂದಿದೆ. ಅಂದರೆ ನೂರಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುವುದೇ ’ತೊಣ್ಣೂರು’(=ninety=ತೊಂಬತ್ತು) Ta.  toṇ-ṇūṟu ninety [DED 3532]
  ಇಲ್ಲೆಲ್ಲ ’ತೊಮ್’ (ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಕೊಡಗು ನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ) ಎಂಬ ಮುನ್ನೊಟ್ಟು ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ. ತುಳುವಿನಲ್ಲಿ ಸೊಣ್ಆಗಿದೆ; ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ’ತೊಣ್’ ಆಗಿದೆ.

Thursday, October 25, 2012

ಕಾವಲು

ಕಾವಲು ಎಂಬುದು ಮಂದಿಯಾಳ್ವಿಕೆಯ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ತಲೆಮೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಪದ. ಈಗ ಮಂದಿಯ ಕಾವಲಿಗೆ 'ಕಾವಲು ಪಡೆ'(police force) ಇದೆ. ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಅವರ ತಾಯ್ತಂದೆಯರು ಕಾವಲಿದ್ದಾರೆ. ತಂಗಿಗೆ ಅಣ್ಣನ ಕಾವಲು. ಕೆಲವರಿಗೆ ಗೆಳೆಯರ ಕಾವಲು. ದೇಶದ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಪಡೆಯ ಕಾವಲು.  ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ದನ, ಎಮ್ಮೆ, ಕುರಿಗಳನ್ನು 'ಕಾಯು'ವುದು - ಹೀಗೆ ಈ 'ಕಾವಲು' ಹಲವು ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಕಾ kā (kād-), ಕಾಯ್ kāy (kād-/kāyd-), ಕಾಯಿ kāyi (kāyid-) to guard, protect, keep, save, tend, watch, keep in check;
ಕಾಯು kāyu (kād-) id., to wait; kāyisu to make guard, watch;
ಕಾಪು, ಕಾಹು kāpu, kāhu guarding, protecting, preserving, that which preserves;
ಕಾಪಾಡು kāpāḍu to guard, take care of;
ಕಾಯಿ, ಕಾಹಿ kāyi, kāhi person who tends, watches, guards;
ಕಾಯಿಕೆ kāyike guarding, etc.;
ಕಾವಲ್, ಕಾವಲ, ಕಾವಲಿ, ಕಾವಲು kāval, kāvala, kāvali, kāvalu guarding, protecting, watching, a guard, custody, place where anything is guarded [DED 1416]

ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಇಲ್ಲವೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಯುವಾಗ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ/ವಸ್ತುವನ್ನು ಕವಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಎತ್ತುಗೆಗೆ ತಾಯಿ ಇಲ್ಲವೆ ತಂದೆಯು ಮಗುವನ್ನು ತೋಳಿನಿಂದ ಬಳಸಿ ತಬ್ಬಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಕಾವಲನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಮಗುವಿಗೆ ಹೊರಗಿನ ಚಳಿ, ಬಿಸಿಲು ಮತ್ತು ಇನ್ನಾವುದೇ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಮಗುವನ್ನು ರಕ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಶ್ಟೆ ಏಕೆ ಬಟ್ಟೆ/ಬೆಚ್ಚುಡುಪುಗಳನ್ನು ಉಡುವುದು ಕೂಡ ಬಿಸಿ, ಮಳೆ ಮತ್ತು ಚಳಿ ಮತ್ತಿತರೆ ಹೊರಗಿನವುಗಳಿಂದ ಮಯ್ಯನ್ನು ಪೊರೆಯುವುದಕ್ಕೇ ಅಲ್ಲವೆ?

ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುವುದೇನೆಂದರೆ ಕಾಯುವುದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲವೆ ಕಾವಲಿಗೆ ಈ 'ಕವಿಯುವ' ಆಗುಹ ಇರಲೇಬೇಕು. ಕವಿಯದೇ/ಆವರಿಸದೆ(without covering) ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು/ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಯುವುದು(ಕಾವಲು ಕೊಡುವುದು) ಆಗುವುದೇ ಅಲ್ಲ ಅತವಾ ಅದಕ್ಕೆ ಅರ್ತವೇ ಇಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ 

          ಕವಿ => ಕಾಪು=> ಕಾಹು=> ಕಾವಲ್ => ಕಾವಲು

ಕವಿಯುವುದರಿಂದಲೇ ಕಾಯುವುದು ಸಾದ್ಯವಾಗುವ ಕಾರಣ  'ಕಾವಲು' ಎಂಬ ಪದ 'ಕವಿ'ಯಿಂದ ಬಂದಿರಬೇಕು. ಹಾಗಾಗಿ ಕವಿ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಇದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ.
ಕಪ್ಪು kappu to cover; spread, extend, overspread, surround;
ಕವಿ kavi to cover, overspread, come upon, rush upon, attack; n. a rushing upon, etc.;
ಕವಿಚು, ಕವಚು, ಕವುಚು kavicu, kavacu, kavucu to put upon, cause to come upon, etc.;
ಗವಸಣಿ, ಗವಸಣಿಕೆ, ಗವಸಣಿಗೆ gavasaṇi, gavasaṇike, gavasaṇige a cover, wrapper, case; gavasaṇisu to cover, wrap [DED 1221]

Monday, October 22, 2012

ರೊಟ್ಟಿ

  'ರಾಗಿ ರೊಟ್ಟಿ ಹುಚ್ಚೆಳ್ಳು ಚಟ್ನಿ' ಎಂದಾಗ ಬಾಯಲ್ಲಿ ನೀರೂರುವುದು ಸಹಜ. ಇದಲ್ಲದೆ ಅಕ್ಕಿ ರೊಟ್ಟಿ, ಜೋಳದ ರೊಟ್ಟಿಯೂ ಕೂಡ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೊಟ್ಟಿ ಬಡವರ ಮನೆಯ ತಿಂಡಿಯೂ ಹವ್ದು , ಉಳ್ಳವರ ತಿಂಡಿಯೂ ಹವ್ದು.
ಹಾಗಾದರೆ ರೊಟ್ಟಿಗೆ ಆ ಹೆಸರು ಬರಲು ಕಾರಣವೇನು ಎಂದು ಹುಡುಕಿದಾಗ

[DED 664]
ಉರುಳ್, ಉರಳು, ಉರಟು, ಉರಂಟು, ಉರುಟು, ಉರುಂಟು, ಉರ್ಟು, ಉರ್ಳು, ಉಳ್ಳು, ಉಂಟು uruḷ, uraḷu, uraṭu, uraṇṭu, uruṭu, uruṇṭu, urṭu, urḷu, uḷḷu, uṇṭu to roll, roll down, revolve, be turned over;
ಉಳುತು uḷutu to roll;
ಉರಳಿ, ಉರುಳಿ, ಉರ್ಳಿ, ಉಳ್ಳ, ಉಳ್ಳೆ, ಒಳ್ಳಿ uraḷi, uruḷi, urḷi, uḷḷa, uḷḷe, oḷḷi a ball, bulb, round vessel of earth or metal;
ಉರುಳು, ಉರುಟು, ಉರುಂಟು,ಉರ್ಳು, ಉರಲ್, ಉರ್ಲು uruḷu, uruṭu, uruṇṭu, urḷu, ural, urlu rolling, roundness;
ಉರಣೆ uraṇe roller for moving logs;
ಉರುಳಿಕೆ uruḷike rolling, revolving;
ಉರುಳಿಚು, ಉರುಳಿಸು, ಉರುಳ್ಚು uruḷicu, uruḷisu, uruḷcu to cause to roll, etc.;
ಉಟ್ಟು uṭṭu round stone used as an anchor, an anchor;
ಉಣ್ಡೆ uṇḍe a round mass or ball (e.g. of raw sugar, tamarind, clay, cowdung);

ಈ ಮೇಲಿನ ಪದಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ  ಉರುಟು ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ  ಉರುಳುವುದು(rolling) ಇಲ್ಲವೆ ದುಂಡುತನ(roundness) ಎಂಬ ಹುರುಳಿದೆ ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯುವುದು.

ಈಗ ರೊಟ್ಟಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ರೊಟ್ಟಿ ಯಾವ ಪರಿಜ(ಆಕಾರ)ಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡೋಣ:-
ಹಿಟ್ಟನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಮಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿ ಲಟ್ಟಣಿಗೆಯನ್ನು ಹಿಟ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ಅಮುಕಿ ಉರುಳಿಸಬೇಕು(means rolling). ಹೀಗೆ ಮತ್ತೆ ಲಟ್ಟಣಿಗೆಯನ್ನು ಉರುಳಿಸುವುದರಿಂದ ಹಿಟ್ಟು ತೆಳುವಾಗಿ ರೊಟ್ಟಿಯ ಪರಿಜಿಗೆ ಅಂದರೆ ದುಂಡಗೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಹೀಗೆ ಉರುಳಿಸಿ ಉರುಳಿಸಿ ಮಾಡಿದುದನ್ನು  'ಉರುಟಿ'(one which is rolled) ಎನ್ನಲು ಆಗುತ್ತದೆ.
    ಉರುಟು +ಇ  = ಉರುಟಿ

ಉರುಟಿ ಅಂದರೆ ಉರುಟಿಸಿ ಉರುಟಿಸಿ ಮಾಡಿದ್ದು.
ಉರುಟಿ ಅಂದರೆ ಉರುಟಾಗಿ ಇರುವುದು ಅಂದರೆ ದುಂಡಗೆ(round) ಇರುವುದು.

ಈಗ ಉಲಿಕದಲಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನೋಡೋಣ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ(ಇಲ್ಲವೆ ದ್ರಾವಿಡ ನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ )ಉಲಿಕದಲಿಕೆಯಾದಾಗ
   "ಪದದ ಮೊದಲಲ್ಲಿರುವ ತೆರೆಯುಲಿಯು ಬಿದ್ದು ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು  ಅದೇ ಗುಂಪಿನ ಉದ್ದ ತೆರೆಯುಲಿ ಪದದ ಎರಡನೇ ಬರಿಗೆಗೆ ಅಂದರೆ ಮುಚ್ಚುಲಿಗೆ ಬಂದು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ"

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ 'ಯ' ಮತ್ತು 'ವ' ಗುಂಪು ಎಂದು ತೆರೆಯುಲಿಗಳನ್ನು ಗುಂಪಿಸಬಹುದೆಂದು ಈ ಮಿಂಬರಹದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಪ್ರಕಾರ :-
ಯ - ಇ, ಈ, ಎ, ಏ,
ವ - ಅ,ಆ, ಉ, ಊ, ಒ, ಓ

'ಉರುಟಿ' ಎಂಬುದನ್ನು ಉಲಿಕಂತೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆದರೆ ಹೀಗಿರುತ್ತದೆ: 
    ಉ+ರ್+ಉ+ಟ್+ಇ

ಉಲಿಕದಲಿಕೆ ಆದ ಮೇಲೆ ಅಂದರೆ 'ಉ' ಕಾರ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿ ಅದರ 'ಉಲಿಕದಲಿಕೆಯ ಜೋಡಿ'ಯಾದ 'ಓ'ಕಾರ ಬಂದು ಸೇರುವುದು ಮುಂದಿನ ಮುಚ್ಚುಲಿಯ ಜೊತೆ
.
   _ + ರ್+ಓ+ಟ+ಇ

ಇದನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ ಬರೆದಾಗ

         ರೋಟಿ  ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

ಇನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಉಲಿಗಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ 'ಮುತೆಮುತೆ' ( ಮು=ಮುಚ್ಚುಲಿ, ತೆ=ತೆರೆಯುಲಿ) ಮಾದರಿಯ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಾಗುವಾಗ ಕೆಲವು ಒಲವುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು

     ಮುತೆಮುತೆ <=> ಮುತೆಮುಮುತೆ         ತಾಟು      <=> ತಟ್ಟೆ
         ಕೇಡು      <=> ಕೆಟ್ಟು
         ನೀಳ       <=> ನಿಟ್ಟು
         ಆಡೆ        <=> ಅಟ್ಟೆ (leech)
         ಪಾಡಿ      <=> ಪಟ್ಟಿ  (village, hamlet)
         ಪಾಚಿ      <=> ಪಚ್ಚೆ

ಎಡದಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ತಾ, ಕೇ, ನೀ, ಆ, ಪಾ ಎಂಬಲ್ಲಿರುವ ಉದ್ದ ತೆರೆಯುಲಿಯು ಮರ್ಪಾಟಾದ ಮೇಲೆ ಗಿಡ್ಡವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಗಿಡ್ದವಾಗುವುದರಿಂದ ಆಮೇಲೆ ಬರುವ ಮುಚ್ಚುಲಿ ಇಮ್ಮಡಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಮೇಲಿನ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಟ್ಟೆ, ಟ್ಟು, ಚ್ಚೆ ಎಂಬ ಎಂಬ ಉಲಿಕಂತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.
     
ಹಾಗೆಯೇ,
    ರೋಟಿ <=> ರೊಟ್ಟಿ   ಅಂತ ಆಗಿದೆ

Saturday, October 13, 2012

ಕಾವೇರಿ

ತೆಂಕು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಲು ತಲೆಮೆಯ ಹೊಳೆಯೇ ಕಾವೇರಿ. ಕಾವೇರಿ ಕೊಡಗಿನ ತಲಕಾವೇರಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದರೂ ಮಂಡ್ಯ, ಮಯ್ಸೂರು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ಕಂಪಣಗಳಿಗೆ ಈ ಹೊಳೆಯ ನೀರು ಬಳಕೆಯಾಗುವುದು ಹೆಚ್ಚು. ಕಾವೇರಿಯನ್ನು ’ಉಸಿರುಹೊಳೆ’(ಜೀವನದಿ) ಎಂದೂ ಕರೆಯುವುದುಂಟು. ಹಾಗಾದರೆ ಕಾವೇರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಹೇಗೆ ಬಂತು?

ಮೊದಲು, ಪಡುವಣ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುವ ಈ ಮರದ ಹೆಸರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನೋಡೋಣ:-

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಾಜವಾರ, ಕಾಜಿವಾರ, ಕಾಸರ, ಕಾಸರಕ, ಕಾಸರ್ಕ, ಕಾಸಾರಕ, ಕಾಸ್ರ
ತುಳುವಿನಲ್ಲಿ ಕಾಯೆರ್
ಕೊರಗದಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ (ಇದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಪದ)
ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಕಾಂಜಿರಯ್, ಕಾಂಜಿರಮ್
ಮಲೆಯಾಳದಲ್ಲಿ ಕಾಂಇರಮ್

Ka. kājavāra, kājivāra, kāñjira, kāsara, kāsarka, kāsarike, kāsāraka, kāsra strychnine tree(Strychnos nux vomica)
Tu. kāyer&uring; Nux vomica.
Kor. (O.) kāvēri a kind of tree (= Tu. kāyer&uring;).
Ta. kāñcirai, kāñciram strychnine tree.
Ma. kāññiram Strychnos nux vomica.   [DED - 1434]

ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಸುದ್ದಿಹಾಳೆಯ ಬರಹವನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಪಡುವಣ ಬೆಟ್ಟದ ಮಳೆಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಗಿಡ/ಮರ ಬೆಳೆಯುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ತಲಕಾವೇರಿಯು ಕೂಡ ಪಡುವಣ ಬೆಟ್ಟದ ಮಗ್ಗುಲಲ್ಲೇ ಇದೆ.

"ಪಶ್ಚಿಮಘಟ್ಟದ ಯಡಕುಮೇರಿ ಹಾಗೂ ಕಾಗಿನಹರೆ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಿದ ದಟ್ಟ ಮಳೆಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಾಲೆ (ಅಲ್ಟೋನಿಯಾ ಸ್ಕೋಲೋರೀಸ್), ಕಾಸರ್ಕ (ಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟನೆಸ್ ನೆಕ್ಸೋಮಿಕಾ), ಬೋಗಿ(ಹೋಪಿಯಾ ಪೋಂಗಾ) ಹೊಂಗೆ (ಹೊಂಗೇನಿಯಾ ಪಿನ್ನಾಟ) ಕಿರೋಲ್ ಬೋಗಿ, (ಹೋಪಿಯಾ ಫರ‌್ವಿಪ್ಲೋರಾ) ರಕ್ತದ ಮರ, ದೂಪದ ಮರ (ವೆಟೆರಿಯಾ ಇಂಡಿಕಾ) ಸಾಗವಾನಿ (ಟೆಕ್ಟೋನಾ ಗ್ರಾಂಡೀಸ್) ಕಾಡು ಶುಂಠಿ, ಕಾಡು ಸೊಪ್ಪು, ವಾಟೆ ಬಿದಿರು, ಚಕ್ರಾಣಿ, ಕಾಡು ಅಮೃತ ಬಳ್ಳಿ, ಕಾಡು ಮಾವು, ಗುಳಿಮಾವು, ನಂದಿ, .. ಹೀಗೆ ಸಾವಿರಾರು ಬಗೆಯ ಸಸ್ಯ ಸಂಪತ್ತು, ಔಷಧೀಯ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳು ಇವೆ."

ಇನ್ನೊಂದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಈ ಮಳೆಕಾಡುಗಳ ಪಡುವಣಕ್ಕೆ ಅಂದರೆ ಕೇರಳದ ಕಡೆಗೆ ಹೋದರೆ ’ಕಾಸರಗೋಡು’ ಎಂಬ ಊರು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಪಡುವಣದ ಈ ಮಳೆ ಕಾಡುಗಳ ನಡುವೆ/ಹತ್ತಿರ ಈ ಹೆಸರಿನ ಊರುಗಳು ಇರಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಕಾಸರ್ಕ ಎಂಬ ಈ ಮರವೇ ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು.  ಇದೇ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವ ಈ ಹೊಳೆಗೆ ’ಕಾವೇರಿ’ ಎಂದು ಏಕೆ ಹೆಸರು ಬಂದಿರಬಾರದು ಅಂತ ಅನ್ನಿಸಿತು. ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ಅಚ್ಚ ಕೊರಗ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ಅಂದರೆ ’ಒಂದು ತೆರದ ಮರ’ ಎಂಬ ಹುರುಳೇ ಇದೆ.

Wednesday, October 10, 2012

ಕಬ್ಬು

ಕಾವೇರಿ ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಮಂಡ್ಯ ತುಂಬ ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಮಂಡ್ಯ ಅಂದೊಡನೆ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವುದು ಕಬ್ಬು ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆ ಕಯ್ಗಾರಿಕೆಗಳು. ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಬ್ಬು ಬೆಳೆಯುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಆಲೆಮನೆಗಳು(ಕಬ್ಬನ್ನು ಅರೆಯುವ ಮನೆ) ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಆಲೆಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ಬಕೆಟ್ ಬೆಲ್ಲ ಕೂಡ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ನಾವು ದಿನಾಲು ಬಳಸುವ ಸಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಲಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಈ ಕಬ್ಬಿನಿಂದಲೇ ಎಂಬುದು ಗೊತ್ತಿರುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ ’ಕಬ್ಬು’ ಅಂತ ಅನ್ನುವುದು ಏತಕ್ಕೆ ಎಂದು ಉಂಕಿಸಿದಾಗ

ಕರ್ವು, ಕರ್ಬು, ಕಬ್ಬು Ka. karvu, karbu, kabbusugar-cane. [DED 1288]
ಕಬ್ಬಿನ ಬಲು ತಲೆಮೆಯ ಪರಿಚೆ(ಗುಣ)ಗಳಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿತನ ಮತ್ತು ಸಿಹಿತನಗಳು. ಅಶ್ಟು ಸುಲಬವಾಗಿ ಕಬ್ಬನ್ನು ತುಂಡರಿಸಲು ಆಗದು. ಗಿಣ್ಣಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಹೊಡೆದು ಆಮೇಲೆ ಸಿಪ್ಪೆಯನ್ನು ಸುಲಿದು ಇದನ್ನು ತಿನ್ನಬಹುದು. ಇದನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಹಲ್ಲು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರಬೇಕು. ಇಶ್ಟೆಲ್ಲ ಹೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಇದರ ಗಟ್ಟಿತನವೇ ಈ ಹೆಸರು ತಂದು ಕೊಟ್ಟಿರಬಹುದೆಂದು ಅನ್ನಿಸದೇ ಇರದು.

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ’ಕರು’ ಎಂಬು ಇನ್ನೊಂದು ಪದವಿದೆ. ಕರುಮಾರಿಯಮ್ಮ, ಕರುನಾಡು ಎಂಬಲ್ಲಿರುವುದು ಈ ’ಕರು’ವೇ. ಇದಕ್ಕೆ ಇರುವ ಹುರುಳುಗಳು ಹೀಗಿವೆ.
Ka. kara, karu greatness, abundance, power.  [DED 1287]ಇದರಲ್ಲಿ ನಾವು ’power' ಎನ್ನುವ ಹುರುಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದುದು, ಬಿರುಸಾದುದು, ಕಲ್ಲಿನಂತಾದುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಇನ್ನು ದ್ರಾವಿಡ ನುಡಿಯೇ ಆದ ಮಲೆಯಾಳದಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ತಿಳಿಯಾಗಿ ಈ ಹುರುಳುಗಳೇ ಇವೆ. Ma. karu, kaṟu stout, hard; karuma hardness, strength of a man; [DED 1287] ಅಂದರೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದುದು, ಬಿರುಸಾದುದು, ಕಲ್ಲಿನಂತಾದುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಹಾಗಾಗಿ

ಕರು+ಪು = ಕರ್+ಪು = ಕರ್ವುಇದು ಹಳೆಗನ್ನಡದ ಪದ. ಇದನ್ನೆ ಹೊಸಗನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಾಗ ’ವ’ -> ’ಬ’ ಆಗಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಕರ್ವು => ಕವ್ವು => ಕಬ್ಬು

ಈ ರೀತಿ (ವ->ಬ) ಆಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಹಲವು ಎತ್ತುಗೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು:-
ಕರ್+ಪೊನ್ = ಕರ್ವೊನ್ = ಕರ್ಬೊನ್ => ಕಬ್ಬಿಣ
ಪೆರ್+ಪುಲಿ => ಪೆರ್ವುಲಿ => ಪೆಬ್ಬುಲಿ => ಹೆಬ್ಬುಲಿ
ಪೆರ್+ಪಾವು => ಪೆರ್ವಾವು => ಪೆಬ್ಬಾವು => ಹೆಬ್ಬಾವು
ಈರ್+ಅವರ್ => ಈರ್ವರ್ => ಇಬ್ಬರ್

Sunday, October 7, 2012

ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ

ಮನುಶ್ಯನಿಗಿರುವ ಅರಿವಿನ ನೆರುಗಳಲ್ಲಿ (Sensory organs) ಬಲುತಲೆಮೆಯದ್ದು ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಿವಿ. ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಕಾಣುವುದು ಇಲ್ಲವೆ ನೋಡುವುದು, ಕಿವಿಯಿಂದ ಕೇಳುವುದು ಇಲ್ಲವೆ ಆಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಕಣ್ಣಿಲ್ಲದವನಿಗೆ ಕುರುಡ ಮತ್ತು ಕಿವಿ ಕೇಳಿಸದವನಿಗೆ ಕಿವುಡ, ಕೆಪ್ಪ ಎಂಬ ಪದಗಳು ಇವೆ. ಹೀಗೆ ಅವುಗಳ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಅಂದರೆ ಹೊರಜಗತ್ತಿನೊಂದಿಗೆ ಒಡನಾಟ ನಡೆಸಲ ನೆರವಾಗುವ ಪರಿಚೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಅವನ್ನು ಅರಿವಿನ ನೆರುಗಳು ಎಂದು ಒಂದೇ ಸೂರಿನಡಿ ಅರಿಗರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಅವುಗಳ ಇಟ್ಟಳ(structure) ದಲ್ಲಿರುವ ಹೋಲಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ ಪದಗಳು ಒಂದೇ ಪದಬೇರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. - ಇವೆರಡರ ಇಟ್ಟಳದಲ್ಲಿ ಪುದುವಾದ(common) ಪರಿಚೆಯೊಂದಿದೆ. ಅದೇ ’ತೂತು’ (narrow opening) ..ಹೇಗೆ ? ಮುಂದೆ ನೋಡೋಣ

ಈ ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಿವಿ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಇರುವ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ
ಕಣ್ Ka. kaṇ
eye, small hole, orifice [DED 1559]
ಕಿವಿ, ಕಿಮಿ, ಕೆಮಿ Ka. kivi, kimi
(Hav.) kemi ear [DED1977]

ಕಿಂಡಿ, ಕನ್ನ  ಎಂಬ ಪದಗಳೂ ತೂತು ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನೇ ಹೊಂದಿದೆ
ಕಂಡಿ, ಕಿಂಡಿ, ಗಿಂಡಿ Ka. kaṇḍi, kiṇḍi, gaṇḍi chink, hole, opening [DED 1176] ಅಂದರೆ ತೂತು
ಕನ್ನ . Ka. kanna hole made by burglars in a housewall, chink. [DED 1412] ಅಂದರೆ ಕಳ್ಳರು ಕದಿಯುವಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ತೂತು.

ಕೊಡಗು ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಿಂಡಿ ಎಂದರೆ ಈ ಹುರುಳೂ ಉಂಟು- ಕಿಣ್ಡಿ Koḍ. kïṇḍi small metal vessel with spout ಅಂದರೆ ತೂತಿರುವ ಲೋಹದ ಪಾತ್ರೆ ಎಂಬ ಹುರುಳು

ಕಂಕಿ Ka. kaṅki, kaṅku an ear of jōḷa or sejje, [DED 1084] .ಅಂದರೆ ಜೋಳದ ಕಿವಿ ಇಲ್ಲವೆ ಜೋಳದ ತಿರುಳು.
ಕಣಮೆ, ಕಣವೆ, ಕಣಿಮೆ, ಕಣಿವೆ Ka. kaṇame, kaṇave, kaṇime, kaṇive narrow pass between two mountains, [DED1163] ಅಂದರೆ ಎರಡು ಬೆಟ್ಟಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಕಿರಿದಾದ/ಇಕ್ಕಟ್ಟಾದ ತಾವು. ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದರೆ ಇದು ತೂತೇ.

ಈ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳನ್ನು ನೋಡಿದ ಮೇಲೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪದಬೇರುಗಳಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

೧. ಕಣ್,ಕನ್, ಕಂ - ಇದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕಣ್ಣು, ಕನ್ನ, ಕಂಡಿ ಎಂಬ ಪದಗಳು ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿವೆ
೨. ಕೆಮ್,ಕೆಂ - ಇದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕೆಮಿ/ಕಿವಿ, ಕಿಂಡಿ ಎಂಬ ಪದಗಳು ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿವೆ

ಇವೆರಡಕ್ಕೂ ಇರುವ ಬೇರುಹುರುಳು(root meaning) ತೂತು ಇಲ್ಲವೆ ಇಕ್ಕಟ್ಟಾದ ಕಿರಿದಾದ ತೆರಹು ಎಂಬುದೇ ಆಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಕಿವಿಗಳು ಮನುಶ್ಯನ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ’ತೂತು’ಗಳೇ. ಹುರುಳಿನ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ತೂತುತನ ಉಲಿಕೆಯ ನೆಲೆಗೆ ಹರಡಿದೆ. ಕಣ್ ಮತ್ತು ಕೆಮಿ ಎಂಬ ಪದಗಳ ಉಲಿಕಂತೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದ ರೂಪ ಹೀಗೆ ತೋರುವುದು.

ಕ್+ಅ+ಣ್
ಕ್+ಎ+ಮ್+ಇ

ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದದ್ದು ಎರಡೂ ಪದಗಳೂ ಕ್ ಎಂಬ ಮುಚ್ಚುಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಸುರುವಾಗಿ ಣ್,ಮ್ ಎಂಬ ಮೂಗುಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗುಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೆ, ಆ ಪದಗಳ ಉಲಿಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಹೋಲಿಕೆಗಳು ಅವುಗಳ ಹುರುಳುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನೇ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇದರಿಂದ ನಾವು ತಿಳಿಯಬಹುದು.

Friday, October 5, 2012

ಮಂಡ್ಯ

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯು ಸಕ್ಕರೆ ನಾಡು, ಕಾವೇರಿ ಕೊಳ್ಳದ ನಡುನಾಡು ಎಂಬುದಲ್ಲದೆ ಮಂಡ್ಯ ಬೆಣ್ಣೆ, ಮಂಡ್ಯ ಬಕೀಟ್ ಬೆಲ್ಲ ಇವಕ್ಕೆಲ್ಲ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಕಾವೇರಿ ಚಳುವಳಿಯ ತವರೂರೇ ಮಂಡ್ಯ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಚಳುವಳಿಯ ಕಿಚ್ಚು ಹರಡುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ 'ಮಂಡ್ಯ' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಏಕೆ ಬಂತು ಎಂದು ಉಂಕಿಸಿದಾಗ

ಮಂಡೆ+ಯ => ಮಂಡೆಯ => ಮಂಡ್ಯ  ಅಂದರೆ ತಲೆಗೂದಲು ಹೆಚ್ಚಿರುವವನು, ಜಡೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರವವನು ಎಂಬ ಹುರುಳು ಬರುತ್ತದೆ. Ka. maṇḍe earthen vessel, head, skull, cranium, brain-pan, top portion as of palms, a standard of measure.[DED 4682]

ಹೀಗೆ 'ಯ' ಎಂಬ ಒಟ್ಟು ಸೇರಿಸಿ ಗಂಗುರುತಿನ(ಪುಲ್ಲಿಂಗ)ಪದಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಕನ್ನಡದ ಒಂದು ಪರಿಚೆ(ಗುಣ):-
ಎರೆ+ಯ = ಎರೆಯ [ master, king, husband - DED 527]
ಒಡೆ+ಯ = ಒಡೆಯ [owner, lord, master, ruler - DED593]
ಗೆಳೆ+ಯ = ಗೆಳೆಯ [friend - DED2018]
ಹೊಲೆ+ಯ = ಹೊಲೆಯ [DED 4547]
ಮನ್ನೆ+ಯ = ಮನ್ನೆಯ [chieftain, commander -DED 4774 ]
ಮಲ್+ಯ = ಮಲ್ಯ [chief, principal- DED 4729 ]
ಮಯ್+ಯ = ಮಯ್ಯ (ಕುಳದ ಹೆಸರು)
ಕೆಲಸ+ಯ = ಕೆಲಸ್ಯ [ಕೆಲಸಿ = barber- DED 1971]

ಈ ತಲೆಗೂದಲು ಹೆಚ್ಚಿರುವವನು ಇಲ್ಲವೆ ಜಡೆ ಹೊಂದಿರುವವನು ಒಬ್ಬ ಜನಪದ ದೇವರು ಮತ್ತು ಮಂಡ್ಯ ಹೊಳಲಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ಮಂಡೆಯ್ಯನ ಗುಡಿ ಇರುವುದೆಂದು ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ.  ಅದಲ್ಲದೆ ಹೊಸದುರ್ಗದ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಮಿಂದಾಣದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

   "ಆಂಜನೇಯ ದೇವಾಲಯ, ಕೆಂಚಲಕ್ಕಮ್ಮನ ಗುಡಿ, *ಮಂಡೆಯ ಮಂಟಪ*, ಕೆಂಚರಾಯನ ಗುಡಿ ಮತ್ತು ಕಾಡರಾಯನ ಗುಡಿ, ಆಶ್ಚಾರರ ಗುಡಿ, ದೊಣೆಗಂಗಮ್ಮ, ಉಯ್ಯಾಲೆ ಕಂಬಗಳು, ಗಾಳಿ ಗೋಪುರ, ದೀಫಸ್ತಂಭಗಳೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಕ್ಷೇತ್ರ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿದೆ."

ಲಕ್ಕಮ್ಮ, ಮಾರಮ್ಮ, ಬೆಟ್ಟದಪ್ಪ, ಮಲ್ಲಯ್ಯ, ಕಲ್ಲಯ್ಯ, ಬೀರಯ್ಯ ಈ ಕನ್ನಡ ಜನಪದ ದೇವರುಗಳ ತರದಲ್ಲೇ 'ಮಂಡೆಯ್ಯ/ಮಂಡೆಯ' ಎಂಬುದು ಕೂಡ ಒಂದು ಜನಪದ ದೇವರು. ಈ ಜನಪದ ದೇವರಿಂದ ಮಂಡ್ಯಕ್ಕೆ ಆ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಮಂಡೆಯ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನೇ ಹೋಲುವ(ಹುರುಳಿನಲ್ಲೂ ಕೂಡ) ಮಂಟೆಸ್ವಾಮಿ, ಜಡೆಯ ಎಂಬ ಜನಪದ ದೇವರುಗಳಿವೆ. ಮಂಟೆಸ್ವಾಮಿಯ ಗುಡಿಗಳು ಮಂಡ್ಯ, ಕೊಳ್ಳೇಗಾಲ ಮತ್ತು ಚಾಮರಾಜನಗರದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಇವೆ. ತುಮಕೂರಿನ ತುರುವೇಕೆರೆ ಬಳಿಯ 'ಜಡೆಯ' ಹೆಸರಿನ ಊರು ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ಇದೆ.

ಹಾಗಾಗಿ ಜಡೆಯ ಅಂದರೂ ಒಂದೆ, ಮಂಡೆಯ ಅಂದರೂ ಒಂದೇ.  ಜಟೆ, ಜಡೆ, ಜಡಿ, ಜೆಡೆ Ka. jaṭe, jaḍe, jaḍi, jeḍe hair matted and twisted together, [DED 35

Thursday, September 27, 2012

ಕೋಟೆ

ಬಹಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟುವುದು ಎಲ್ಲ ನಡವಳಿಗಳಲ್ಲೂ ಇದೆ. ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟುವುದರಿಂದ ಹಗೆಗಳಿಂದ ದಿಡೀರನೆ ಆಗುವ ದಾಳಿಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬಹುದು ಎಂಬುದೇ ಇಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಯ ಕಾರಣ. ಲ್ಯಾಟಿನ್ನಿನ fortis ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಇಂಗ್ಲಿಶಿನ fort ಪದ ಬಂದಿದೆ. ಲ್ಯಾಟಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ fortis ಎಂದರೆ ಬಲಶಾಲಿ, ಗಟ್ಟಿ ಎಂಬ ಹುರುಳು ಹೊಂದಿದೆ. ಆಗಿನ ಮಂದಿ ಇಲ್ಲವೆ ಅರಸರು ಕೋಟೆ ಎಂದರೆ ಬಲ ಎನ್ನುವಶ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಅವರ ಅರಿವು ಇತ್ತು ಎಂಬುದು ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕೋಟೆ ಎಂಬ ಪದ ಬರುವುದಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ದೂಸರುಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ.

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕುಡು, ಕುಡ, ಕುಡಿ ಎಂಬ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಉಲಿಕದಲಿನ(metathesis) ರೂಪಗಳು ಡೊಂಕ, ಡೊಂಕು ಇವೆಲ್ಲವು ವಕ್ರತನವನ್ನು ಕುರಿತಾದ ಪದಗಳಾಗಿವೆ. ಕುಡು, ಕುಡ, ಕುಡಿ Ka. kuḍu, kuḍa, kuḍi state of being crooked, bent, hooked, or tortuous; ḍoṅku to bend, be crooked; ಡೊಂಕು ḍoṅku, ಡೊಂಕ ḍoṅka state of being bent, curved, crooked; crookedness, a bend, a curve [DED 2054]

ಎಲ್ಲಿ ಡೊಂಕುತನ/ವಕ್ರತನವಿರುತ್ತದೆಯೊ ಅಲ್ಲಿ ’ಮೂಲೆ’ಗಳು ಉಂಟಾಗಲು ಸಾದ್ಯವಿದೆ. ಈ ’ಮೂಲೆ’ಗಳಿಗೆ ಇರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಪದವೇ ’ಕೋಣ’, ಕೋನ. ಇನ್ನು ಕುಡು=>ಕೋಣ=>ಕೋನ ಆಗಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಅಚ್ಚರಿಯೇನಿಲ್ಲ. ’ಕುಡು’ ಯಲ್ಲಿರುವ ’ಉ’ಕಾರವು ’ಕೋಣ’ದ ಕೋ ಎನ್ನುವಲ್ಲಿ ’ಓ’ ಕಾರವಾಗಿದೆ. ಉಕಾರ ಮತ್ತು ಓಕಾರವಾಗುವುದು ಕನ್ನಡದ ಉಲಿಯೊಲವಿನಲ್ಲಿ ಸಹಜವೇ ಆಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಡ ಮತ್ತು ಣ ಒಂದೇ ಗುಂಪಿಗೆ/ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಅಂದರೆ ’ಟ’ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ ಉಲಿಗಳು/ಬರಿಗೆಗಳು. ಕೋಣ್, ಕೋಣ, ಕೋನ Ka. kōṇ, kōṇa, kōṇe, kōna angle, corner Ta. kōṇ crookedness, angle, crossness of disposition [DED 2209]

ಕೋಟೆ ಅಂದರೆ ಹಲವು ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ ಕಟ್ಟಿದ ಒಂದು ಕಟ್ಟೋಣ. ಒಂದೇ ಒಂದು ಗೋಡೆ ಕಟ್ಟಿದರೆ ಅದು ಕೋಟೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಒಂದು ಗೊತ್ತಾದ ಪ್ರದೇಶದ ಸುತ್ತಲೂ ತಲೆಯೆತ್ತಿರಬೇಕು ಆಗಲೆ ಅದು ಕೋಟೆ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ ಸುತ್ತಲಿರುವ ಈ ಗೋಡೆಗಳು ಕೂಡುವ ಜಾಗ ’ಮೂಲೆ’ಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲವೆ ’ಕೋನ’ಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ವಿಕಿಪಿಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಕೋಟೆಗಳ ತಿಟ್ಟಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಗೊತ್ತಾಗುವುದು ಎಲ್ಲಾ ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುವುದು ಈ ಮೂಲೆಗಳೇ ಅಂದರೆ ಕೋನಗಳೇ/ಕೋಣಗಳೇ.

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ’ಕೋ’/ಕು ಎಂಬ ಉಲಿಗಳೇ ಡೊಂಕು/ವಕ್ರ ಎಂಬ ಹುರುಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ
ಹಲವು ರೂಪಗಳಿವೆ. ಹಲವು ರೂಪಗಳಿಗೆ ಹಲವು ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ತಳಕು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹಲವು ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಅವರ Kannada-English Dictionary F.Kittel, 1894 ಇದರಿಂದ ಎತ್ತಿ ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ

ಕೊಂಕು(ಕೊಂಕುನುಡಿ, ಅಡ್ದ ಮಾತು, ವಕ್ರ ಮಾತು)

ಕೊಂಕುಳ್(ಕಂಕುಳು, ಅಂದರೆ ಮೂಲೆ - ಹೆಗಲಿನ ಬಾಗವು ಬಾಗಿ ತೋಳುಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುವ ಜಾಗ).

ಕುಡುಗೋಲು/ಕುಡುಗ್ಲು ( ಒಂದು ಬಗೆಯ್ ಆಯುದ , ಇದರಲ್ಲಿ ಕುಯ್ಯುವ/ಹರಿತವಾಗಿರುವ ಬಾಗ ಡೊಂಕಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲವೆ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಕುಯ್ಯಲು ಬಳಸುವ ಸಾದನ)

ಕೊಂಕಿ, ಕೊಕ್ಕೆ (hook, ಏನನ್ನಾದರು ನೇತು ಹಾಕಲು ಈ ಕೊಕ್ಕೆಗಳು ಬೇಕು)

ಕೊಂಗು(ಅಂಕುಡೊಂಕಾದ ಬಂಡೆ/ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಾಡು),

ಕೊಡಗು( ಅಂಕು ಡೊಂಕಾದ ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡಗಳನಾಡು),

ಕೋಡು/ಕೊಂಬು (ಹಸುವಿನ ಕೊಂಬು),

ಕೋಡಿ(ಅಂಕು ಡೊಂಕಾಗಿ ಹರಿಯುವಿಕೆ),

ಕೊಮೆ/ಕೊಂಬೆ ( ಮರದ ಕಾಂಡದ ಕವಲುಗಳು, branch of a tree)

ಕೊಕ್ಕು (beak, ಹಕ್ಕಿಗಳ ಬಾಗಿರುವ/ಡೊಂಕಾಗಿರುವ ಮೂತಿಯ ತುದಿ)

ಕೊಗ್ಗ ( ಡೊಂಕು, ಡೊಂಕು ದನಿಯ ಮನುಶ್ಯ)

ಕೊಂಚೆ ( a rampart, an enclosure - ಇದು ಕೋಟೆಯ ಹುರುಳನ್ನೇ ಹೊಂದಿದೆ)

ಕೊಡಕು (crookedness, ಡೊಂಕು)

ಕೊಣ್ಡ/ಕೊಂಡ( ಬೆಟ್ಟ, ಪರ್ವತ, mountain ಅಂದರೆ ಅಂಕು ಡೊಂಕಾಗಿರುವುದು), ಕೋತ ( ನೀಲಗಿರಿ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ)

ಕೊಂಡಿ/ಕೊಣ್ಡಿ(A hook projecting from a awall, a semicircular link ofa padlock ಅಂದರೆ ಡೊಂಕುತನವೇ)

ಕೊನೆ (extremity, point, tip, end, corner ಅಂದರೆ ಮೂಲೆ ಅಂದರೆ ಡೊಂಕುತನವೆ) [DED 2174]

ಕೊಪ್ಪು ( The notched extremity or horn of a bow ಅಂದರೆ ಇದರಲ್ಲು ಡೊಂಕುತನವನ್ನೇ ತೋರುವುದು)

ಕೋಚು/ಕೋಸು( deviation from squarness, as of an awning, wall, road etc ಅಂದರೆ ಡೊಂಕುತನವೆ)

ಕೋಚ/ಕ್ವಾಚ (ವಕ್ರಬುದ್ದಿಯುಳ್ಳವನು), ಕೋಡಂಗಿ, ಕೋತಿ ಇವೆಲ್ಲ ಬುದ್ದಿ/ನಡವಳಿಕೆ ನೆಟ್ಟಗಿಲ್ಲದಿರುವಿಕೆಯನ್ನೇ ಅಂದರೆ ಡೊಂಕನ್ನೇ ತೋರುತ್ತದೆ)

ಕೋಮಟಿತನ ( covetousness - ಇದು ಕೂಡ ಬುದ್ದಿ ನೆಟ್ಟಗಿಲ್ಲದಿರುವುದನ್ನ ತೋರುತ್ತದೆ)

ಕೋರೆ ( crookedness ಅಂದರೆ ಡೊಂಕುತನ)

ಗೋಣ್ಟು ( ಮೂಲೆ, a piont of compass)

ಇಶ್ಟೆಲ್ಲ ಪದಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಕೋಟೆ ಎಂಬ ಪದ ಅಂಕುಡೊಂಕಾಗಿ ಕಟ್ಟಿರುವ ಒಂದು ಕಟ್ಟೋಣ ಎಂಬು ತಿಳಿಯದೇ ಇರದು. ಕೋಟೆ(a) Ka. kōṭe fort, rampart; (PBh.)ಕೋಂಟೆ kōṇṭe fort.
ಗೋಡೆ(b) Ka. gōḍe wall. [DED 2207]

ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿರುವುದು ’ಕ’ ಮತ್ತು ’ಟ’ ಎಂಬ ಕೊರಲಿಸದ ಮುಚ್ಚುಲಿಗಳು. ಇದೆ ಕೊರಲಿಸಿದ ಮುಚ್ಚುಲಿಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಟುಗೊಂಡಾಗ ಕ->ಗ ಆಗುತ್ತದೆ, ಟ ->ಡ ಆಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕೋಟೆ ಗೋಡೆಯಾಗಿದೆ. ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೋಟೆ ಎಂಬುದು ಹಲವು ಗೋಡೆಗಳಿಂದಾದ ಒಂದು ಕಟ್ಟೋಣ.

ಮನೆಯ ಒಂದು ಮೂಲೆಯೇ ಕೋಣೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಕೋಣೆ ಎಂಬುದು ಇಲ್ಲಿ ಮೂಲೆಯ ಹುರುಳನ್ನೇ ಎತ್ತಿ ತೋರುತ್ತದೆ.
ಕೋಣೆ Ka. kōṇe an inner apartment or chamber, a kitchen. [DED 2211]

Tuesday, September 25, 2012

ನಂಟು, ನಂಬು, ನನ್ನಿ

ಈ ಮೂರು ಪದಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ಇವಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹೋಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಅದೇನೆಂದರೆ ಅವೆಲ್ಲವೂ
  * 'ನ' ಎಂಬ ಉಲಿಯಿಂದ/ಬರಿಗೆಯಿಂದ ಸುರುವಾಗುತ್ತವೆ
  *  ಈ ಪದಗಳಲ್ಲಿರುವ ಎರಡನೆ ಉಲಿಯು ಮೂಗುಲಿಯಾಗಿದೆ

ಈ ಪದಗಳನ್ನೇ ಹೀಗೆ ಬಿಡಿಸಿ ಬರೆಯಬಹುದು:-
   ನಣ್-ಟು
   ನಮ್-ಬು
   ನನ್-ನಿ

'ನಣ್'(ನಣ್ಣು) ಎಂಬ ಈ ಬೇರುಪದವೇ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳು 'ನಣ್ಣು' ಎಂಬ ಬೇರಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡೋಣ.

ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ನಣ್ಣು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ಹುರುಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.

ನಣ್ಣು Ta. naṇṇu (naṇṇi-) to draw near, approach, reach, be attached to [DED 3588]
ಅಂದರೆ  ಹತ್ತಿರ ತರು, ಹತ್ತಿರ ಬರು, ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರು ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. ಅದೇ ಹುರುಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲೇ ಇದೆ ಎಂದು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪದಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಅನ್ನಿಸದೇ ಇರದು.
ನಣ್ಟು, ನೆಣ್ಟು Ka. naṇṭu, neṇṭu relationship, friendship; ನಣ್ಟ naṇṭa, ನೆಣ್ಟ neṇṭa relative, kinsman, friend; ನಣ್ಟತನ naṇṭatana, ನೆಣ್ಟತನ neṇṭatana, ನೆಣ್ಟರ್ತನ naṇṭartana, ನಣ್ಟಸ್ತಿಕೆ naṇṭastike, ನಣ್ಟಿಕೆ naṇṭike relationship; ನಣ್ಪುnaṇpu, ನೆಣ್ಪು neṇpu friendship, affection, love, favour, confidential relationship, familiarity, intimacy, relationship, delightfulness, charm, pleasantness, agreeability [DED 3588]

ಹಾಗಾದರೆ ನಣ್ಟ(ನಣ್+ಟ) ಅಂದರೆ 'ಹತ್ತಿರದವರು'. ಅದು ನೆತ್ತರಿನ ಮೂಲಕ ಹತ್ತಿರವಾದವರು (ಅಂದರೆ ಅಣ್ಣ, ತಮ್ಮ, ಅಕ್ಕ, ತಂಗಿ, ಅಮ್ಮ, ಅಪ್ಪ, ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ, ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ, ಸೋದರತ್ತೆ, ಸೋದರಮಾವ ಎಂಬ ರಕ್ತ ಸಂಬಂದಿಗಳು) ಇಲ್ಲವೆ ಗೆಳೆತನದ ಮೂಲಕ ಹತ್ತಿರವಾದವರು, ಹತ್ತಿರಬಂದವರು. ಯಾವಾಗಲೂ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಆಳಿನ(ವ್ಯಕ್ತಿಯ)  ಬಗ್ಗೆ ಅಶ್ಟು ಒಲವು, ಅಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವವರ ಮೇಲೆಯೇ ಒಲವು, ಗೆಳೆತನ, ನಂಬಿಕೆ ಹೆಚ್ಚು. ಹಾಗಾಗಿ ಹತ್ತಿರವಾಗುವುದನ್ನೇ 'ನಣ್-ಟು' ಎಂದು ಹುರುಳಾರೆ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಹತ್ತಿರವಾಗುವವರನ್ನು 'ನಂಟರು' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.

ಮನುಶ್ಯನಿಗೆ ಕಶ್ಟ ಬಂದಾಗ ನೆರವಾಗುವವರು ಇಲ್ಲವೆ ನೆರವು ಕೇಳುವುದು ಈ ನಂಟರನ್ನೇ. ನಲಿವಿನ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೂ ಆ ನಲಿವಿನ ಪಾಲುದಾರರು ಈ ನಂಟರೇ(ಹತ್ತಿರದವರೆ). ಹಾಗಾಗಿ, ನಂಟರ ಮೇಲೆಯೇ ನಂಬಿಕೆ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 'ಏನೇ ಕಶ್ಟ ಬಂದರೂ ನಮ್ಮ ಅಣ್ಣ ಇದ್ದಾನೆ' ಇಲ್ಲವೆ 'ನಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಇದ್ದಾರೆ' ಹೀಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಂದಿ ಹೇಳುವುದುಂಟು. ಇವೆಲ್ಲವೂ 'ಹತ್ತಿರದವರ' ಅಂದರೆ ನಣ್-ಟರ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಿರುವ 'ನಮ್-ಬಿಕೆ'ಯಿಂದಲೇ. ಹಾಗಾಗಿ ನಂಟರಿಗೂ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಗೂ ತಳಕು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂಬಿಕೆಯಂದರೇನೆ ನಂಟರು ಎನ್ನುವಶ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಇದು ಬೇರೂರಿದೆ. ಹಾಗಾದರೆ ನಂಬು, ನಂಬಿಕೆ ಎಂಬ ಪದಗಳು ಕೂಡ 'ನಣ್-ಟು' ಎಂಬ ಪದದಲ್ಲಿರುವ ನಣ್  ಇಂದಾನೆ ಬಂದಿರಬಹುದೆಂದು ಹೇಳಲು ಬರುತ್ತದೆ. ನಂಬು Ka. nambu, (K.2) ನೆಮ್ಮು nemmu to confide, trust, believe; ನಂಬಿಕೆ nambike, ನಂಬಿಗೆ nambige,  nembuge confidence [DED 3600]

ಯಾರ ಮೇಲೆ  ಒಲವು(ಪ್ರೀತಿ) ಇದೆಯೋ, ಯಾರ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆಯೊ ಅವರು ಎಂದು ಸುಳ್ಳು-ಸಟೆ ಆಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಒಲವು, ನಂಬಿಕೆ ಗಳಿಸುವೆಡೆ ಸತ್ಯ/ದಿಟವೂ ಇರಲೇಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ 'ನನ್-ನಿ'(truth) ಇರಲೇಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸತ್ಯ/ದಿಟ ಇಲ್ಲದೆಡೆ ಒಲವು ಮೂಡುವುದಿಲ್ಲ. ಮೂಡಿದರು ಅದು ಹಲಗಾಲ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ನನ್ನಿ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಒಲವು,ಅಕ್ಕರೆ ಮತ್ತು ದಿಟ ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. ಇವೆಲ್ಲ ನೋಡಿದಾಗ ನಣ್ಪು, ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ನನ್ನಿ ಇವೆಲ್ಲ ಒಂದೇ ಪದದಿಂದ ಬಂದು, ಸಮಾಜದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪಗಳು(manifestations) ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ನನ್ನಿ Ka. nanni truth, love, affection [DED 3610]

Thursday, September 20, 2012

ನೆನ್ನೆ, ಮೊನ್ನೆ, ನಾಳೆ, ನಾಳಿದ್ದು

ಈ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ತಿಳಿಯುವುದು ಇವುಗಳು ಯಾವುದೊ ಒಂದು ಪದದಿಂದ ಆಗಿರುವುದೆಂದು. ಬನ್ನಿ ನೋಡೋಣ

೧. ನೆರೆ+ನಾಳು = ನೆರ್ನಾಳು = ನೆನ್ನಾಳು => ನೆನ್ನೆ
೨. ಮುನ್+ನಾಳು = ಮುನ್ನಾಳು => ಮುನ್ನೆ=> ಮೊನ್ನೆ
೩. ಎದುರು+ನಾಳು = ನಾಳು+ಎದುರು => ನಾಳೆದುರು => ನಾಳೆ
೪. ನಾಳು+ಇರ್ದು = ನಾಳಿರ್ದು = ನಾಳಿದ್ದು => ನಾಡಿದ್ದು => ನಾಡದು

ಈ ಎಲ್ಲ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದಿರುವುದು ’ನಾಳು’ ಎಂಬುದು. ಈ ಪದಕ್ಕೆ ದಿನ, ದಿವಸ, ಹಗಲು, ಹೊತ್ತು ಎಂಬು ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. Ka. nāḷ day, time; [DED 3656]

ಈಗ ಒಂದೊಂದಾಗಿ ನೋಡೋಣ:-

೧. ನೆನ್ನೆ
ನೆರೆನಾಳು ಎಂಬುವಲ್ಲಿರುವ ನೆರೆ ಮತ್ತು ನಾಳು ಎಂಬೆರಡು ಪದಗಳಿವೆ. ನಾಳು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈಗಾಗಲೆ ಹುರುಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ನೆರೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರ, ಅಕ್ಕಪಕ್ಕ ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. Ka. nere n. adjoining, proximity, neighbourhood [DED 3770] .ಅಂದರೆ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ದಿನ ಅಂತಾಯಿತು. ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ದಿನದಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ ’ಹಿಂದೆ ಹೋದ ದಿನ’, ಹಿಂದಿನ ನಾಳು ಎಂದಾಯಿತು. ಇದನ್ನೇ ಅಲ್ಲವ ’ನೆನ್ನೆ’/'ನಿನ್ನೆ’ ಎನ್ನುವುದು. ಇಲ್ಲಿ ನೆನ್ನೆ=> ನಿನ್ನೆ ಆಗಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಅಚ್ಚರಿಯೇನು ಇಲ್ಲ. ನೆ ಮತ್ತು ನಿ ಯಲ್ಲಿರುವುದು ಎ ಮತ್ತು ಇ ಎಂಬ ತೆರೆಯುಲಿಗಳು. ಎ ಮತ್ತು ಇ ತೆರೆಯುಲಿಗಳು ’ಯ’ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿವೆ. ಹೀಗೆ ಆಗುವುದು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತೀರ ಸಹಜ ಎನ್ನಬಹುದು. Ka. ninne yesterday, time lately passed [DED 3758]

. ಮೊನ್ನೆ
ಮುನ್ನಾಳು ಎಂಬುವಲ್ಲಿರುವ ಮುನ್ ಎಂಬ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಈ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. Ka. mun (muṃ), munnu that which is before, in front of, or preceding in space, that which is preceding in time, that which is towards a place (etc.), in front or onward, that which is following [DED 5020 (a)]
ಇದರಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿರುವುದು that which is preceding in time ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನು. ಮುನ್ ಎಂಬುದು ’ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬರುವ ಮುನ್ತನ’ಕ್ಕೊ ಬಳಸಬಹುದು. ಅಂದರೆ ಮುಂಚೆಯೇ ಬಂದ ನಾಳು, ಮುಂಚೆಯೇ ಆಗಿ ಹೋದ ನಾಳು ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನು ಇದು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಮುನ್ನೆ => ಮೊನ್ನೆ ಆಗಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚರಿಯೇನೂ ಇಲ್ಲ ಯಾಕಂದರೆ ಮು ಮತ್ತು ಮೊ ದಲ್ಲಿರುವ ’ಉ’ ಮತ್ತು ’ಒ’ ಎಂಬ ತೆರೆಯುಲಿಗಳು ’ವ’ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿವೆ. Ka. monne day before yesterday; the other day, lately [DED 5020 (b)]

. ನಾಳೆ
ಎದುರ್ನಾಳು, ನಾಳೆದುರು ಎಂಬ ಕೂಡುಪದಗಳಲ್ಲಿರುವುದು ಎದುರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. Ka. idir, idaru, iduru, edaru, edir, edur that which is opposite, the front, in front, ಇದರಲ್ಲಿ the front, in front ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಹೊಂದುತ್ತವೆ. ನಾಳೆ ಎಂದರೆ ಎದುರು ಇರುವ ನಾಳು, ಎದುರ್ಗೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ನಾಳು. ಈವೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತು ನೋಡಿದಾಗ ನಾಳೆ ಎಂಬುದರ ಈ ಹುರುಳು ತಿಳಿಯಾಗುತ್ತದೆ/ಸ್ಪಶ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾಗಿರುವುದು:-

ಎದುರ್+ನಾಳು = ಎದುರ್ನಾಳು => ಎನ್ನಾಳು ಅಂತ ಆಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಆದರೆ

ನಾಳು +ಎದುರ್ = ನಾಳೆದುರು => ನಾಳೆ ಅಂತ ಆಗಿದ್ದೇಕೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ಉತ್ತರ ಹೇಳಲಾಗದು. ಪದಗಳು ತಮ್ಮ ಹುಟ್ಟು ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಎಕ್ಕಸೆಕ್ಕತನ(randomness) ಹೊಂದಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಅದಕ್ಕೆ ನುಡಿಯರಿಗರು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ - ನುಡಿಯರಿಮೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲೆಯಂಬುದಿಲ್ಲ, ಇರುವುದೆಲ್ಲ ಒಲವುಗಳೇ. ಇಲ್ಲವೆ ಕಟ್ಟಲೆಯೆಂಬುದಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊರತುಗಳು ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತವೆ. ನಾಳೆ ಎಂಬುದು ಆದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ಎತ್ತುಗೆಯಾಗಿದೆ. Ka. nāḷe the very next day, tomorrow; nāḍadu, nāḍidu, nāḍiddu, nāḷiddu, nāḷirdu the day after tomorrow. [DED 3656]

. ನಾಳಿದ್ದು
ಇದಕ್ಕೆ ನಾಡದು, ನಾಡಿದು, ನಾಡಿದ್ದು, ನಾಳಿರ್ದು ಎಂಬ ಹಲವು ರೂಪಗಳಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ನಾಳಿರ್ದು ಎಂಬ ಪದವೇ ಹಳೆಯದು ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ ಯಾಕಂದರೆ,

ನಾಳು+ಇರ್-ದು ಎಂಬುವಲ್ಲಿರುವ ’ಇರ್’ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪದನೆರಕೆಯಲ್ಲಿ ’pulling, dragging near or away' ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಈ ’ಇರ್’ ಎಂಬ ಪದವು ಹಳಗನ್ನಡದ ’ಇೞ್’ ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಹಾಗಾದರೆ ನಾಳೆಯೆಡೆಗೆ ತೆವಳಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿರುವ ನಾಳು, ನಾಳೆಗೆ ಹತ್ತಿರದ ನಾಳು, ನಾಳೆಯ ಕಡೆಗೆ ಎಳೆಯುತ್ತಿರುವ ನಾಳು, ನಾಳಿರ್-ದು ಎಂದು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇನ್ನು ’ರ್’ಕಾರವಾದ ಮೇಲೆ ’ತ’ಕಾರ/’ದ’ಕಾರ ಬಂದೆಡೆಯಲ್ಲಿ ’ರ’ಕಾರವು ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿ ತ್/ದ್ ಇಮ್ಮಡಿಯಾಗುವುದು ಹೊಸಗಾಲದ ಕನ್ನಡದ ಒಲವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಎತ್ತುಗೆಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು:-
೧. ಬರ್-ತಾ ಇದೆ => ಬತ್ತಾ ಇದೆ
೨. ಅರ್ತಿಗೆ => ಅತ್ತಿಗೆ
೩. ಬಿರ್ದಿನ => ಬಿದ್ದಿನ

ಹಾಗಾಗಿ ನಾಳಿರ್ದು => ನಾಳಿದ್ದು ಆಗಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚರಿಯೇನಿಲ್ಲ. Ka. nāḍadu, nāḍidu, nāḍiddu, nāḷiddu, nāḷirdu the day after tomorrow. [DED 3656]

ಇನ್ನು ನಾಡದು, ನಾಡಿದ್ದು, ನಾಡಿದು ಅಂದರೆ ಳ ಕಾರ ಡ ಕಾರ(ಇಲ್ಲವೆ ಣ ಕಾರ) ಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿರುವುದು. ಇದನ್ನು ನಾವು ಕನ್ನಡ ನುಡಿಹಿನ್ನಡವಳಿ(ನುಡಿಚರಿತ್ರೆ)ಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನೋಡಬಹುದು:-
೧. ನೊಳ => ನೊಣ
೨. ಕಾಳು => ಕಾಡು (ಕಾಳ್ಗಿಚ್ಚು => ಕಾಡ್ಗಿಚ್ಚು)
೩. ಕುಳಿರ್ => ಕುಣ್-ಡ್-ರು ( sit down)

ಕೊಸರು: ನೆನ್ನೆ(<ನೆನ್ನಾಳು), ಮೊನ್ನೆ(<ಮುನ್ನಾಳು) ಎಂಬುವಲ್ಲಿ 'ಳ' ಕಾರ ಬಿದ್ದುಹೋಗಿರುವುದು ಅಚ್ಚರಿಯೇನಲ್ಲ.  ಕನ್ನಡದ ಕೆಲವು ಒಳನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಆಗಿರುವುದರ ಕುರಿತು ಇಲ್ಲೊಂದು ಮಿಂಬರಹ ಬರೆದಿದ್ದೆ.

ನೆರವು

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವ ’ನೆರವು’ಗಳಿವೆ

೧. ಅವನಿಗೆ ಅವನ ಗೆಳೆಯರ ನೆರವು ಸರಿಯಾದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ದೊರೆಯಿತು
೨. ಇವರ ಮದುವೆಯನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು (ನೆರವು+ಏರಿಸಲು) ನಿಕ್ಕಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ನೆರವು೧:
ನೆರ, ನೆರವು, ನೆರೆವು Ka. nera, neravu, nerevu being next to, nearness, joining, assistance; ನೆರಪು ನೆರಹು ನೆರಯಿಸು, ನೆರಸು, ನೆರೆಪು, ನೆರೆವು nerapu, nerahu, nerayisu, nerasu, nerepu, nerevu to bring or put together, join, collect  [DED 3770]
ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುವುದೇನೆಂದರೆ ನೆರವು ಅಂದರೆ ಒಂದು ಗೂಡಿಸುವುದು, ಒಂದು ಕಡೆ ಜೋಡಿಸುವುದು. ಆದರೆ ಏನನ್ನು ಜೋಡೀಸುವುದು? ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ’ಕಯ್ ಜೋಡಿಸುವುದು’. ನೆರವು ಅಂದರೂ ಒಂದೇ ಕಯ್ ಜೋಡಿಸು/ಕೂಡಿಸು ಅಂದರೂ ಒಂದೇ. ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ’ಕಯ್ಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವುದು’ ಮುಕ್ಯ. ಹೆಚ್ಚು ಕಯ್ಗಳು ಕೂಡಿದರೆ ಕೆಲಸವು ಸಲೀಸಾಗಿ, ಬೇಗ ಆಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ನೆರವು ಕೊಡು ಎಂದರೆ ಕಯ್ ಜೋಡಿಸು, ಕಯ್ ಹತ್ತಿರ ತರುವುದು ಎಂಬುದೇ ಸರಿಯಾದ ವಿವರಣೆ. ಇದನ್ನೆ DEDಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಈ ಮೇಲಿನ ಹುರುಳುಗಳು ಹೇಳುತ್ತಿವೆ.

 
ನೆರವು ೨:
ನೆಱೆ, Ka. neṟe (neṟed-, neṟad-) to become entire, full, complete, accomplished, ready,perfect, mature, arrive at the age of menstruating, be realized, occur, suffice; n. completeness, maturity, etc.; adv. completely, perfectly; ನೆಱತೆ neṟate fullness, completeness; ನೆಱಪು neṟapu complete; ನೆಱಯಿಸು neṟayisu to make complete, supply;ನೆಱಯಿಸು neṟavu, neṟavaṇige, neṟevaṇige fullness, completeness;ನೆಱೆಯುವಿಕೆ neṟeyuvike menstruation to take place.[DED 3682]
ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಹಾಗೆ ಪೂರ್ಣತೆ, ಪೂರ್ಣವಾಗುವುದು, ತುಂಬುವುದು ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಆದರೆ DED 3682 ಮತ್ತು DED 3770 ಇವುಗಳನ್ನು ನಂಟಿಸಲಾಗಿದೆ ( DED 3672 ನೋಡಿ). ಅಂದರೆ ನೆರವು೧ ಮತ್ತು ನೆರವು೨ ಇವುಗಳ ನಡುವೆ ನಂಟು ಇದೆ ಎಂದು ಬಗೆಯಬಹುದು. ಅಂದರೆ ಒಂದು ಕೆಲಸವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕಾದರೆ (ನೆರವು೨) ಹಲವು ಮಂದಿಯ ಸಹಾಯ(ನೆರವು೧) ಬೇಕೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲಸ ನೆರವೇರಿಸುವುದಕ್ಕೂ( ನೆರವು೨) ಬೇರೆಯವರಿಂದ ನೆರವು(ನೆರವು೧) ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೂ ನಂಟಿದೆ ಅಂದ ಹಾಗಾಯಿತು.

ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುವುದೇನೆಂದರೆ ’ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆ’ಯಲ್ಲಿರುವ ನಂಟುಗಳು (ಅಂದರೆ ಕೆಲಸ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ನೆರವು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ನಂಟಿಕೊಂಡಿವೆ) ಆಯಾ ಪದಗಳ ಹುರುಳುಗಳನ್ನೂ ನಂಟಿಸುತ್ತವೆ. ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಪದಗಳಿಗೆ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಬೆಸೆಯುವ ಒಂದು ಕ್ರಮ/ಒಲವು ತಾನಾಗಿಯೇ ಬೆಳೆದುಬಂದಿದೆ. ಈ ಒಲವುಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದರಿಂದ ಪದಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವಾಗ ನೆರವಾಗಬಲ್ಲುವು ಅಲ್ಲದೆ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಪದಗಳು ಬಳಕೆಯ ನೆಲೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇದರಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ ಪದಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಮಲೆಕುಡಿಯ

ಮಲೆಕುಡಿಯರು ಕರ್ನಾಟಕದ ತೆಂಪಡುವಣ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ರಯ್ತರು. ಅವರಿಗೆ ಆ ಹೆಸರು ಬರಲು
ಕಾರಣವೇನು ಎಂದು ನೋಡಿದಾಗ

ಮಲೆಕುಡಿಯ = ಮಲೆ + ಕುಡಿಯ = ಬೆಟ್ಟ + ಆರಂಬಕಾರ , ಅಂದರೆ ಬೆಟ್ಟಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆರಂಬವನ್ನು
(ಬೇಸಾಯವನ್ನು) ಮಾಡುವವರೆ ಮಲೆಕುಡಿಯರು.

ಒಕ್ಕಲಾಗಿ, ಉಳುಮೆ/ಆರಂಬ ಮಾಡುವವರರೆಲ್ಲರೂ ಒಕ್ಕಲಿಗರೇ/ಕುಡಿಯರೇ. ಆದರೂ ಇವರು ಬೆಟ್ಟ
ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉಳುಮೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಇವರಿಗೆ 'ಮಲೆ' ಎಂಬುದು ಪರಿಚೆ/ಗುಣ ಪದವಾಗಿ
ಸೇರಿಕೊಂಡಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇವರ ಕುಳದ ಹೆಸರು 'ಮಲೆಕುಡಿಯ' ಎಂದಾಗಿದೆ.

ಮಲೆ
Ka. male mountain, forest;[DED 4742]

ಕುಡಿಯ
Ka. kuḍiya, kuḍu
śūdra, farmer [DED 1655]
 

Tuesday, September 11, 2012

ತಮಿಳು

  ನಮಗೆ ನಾವೇ ಹೆಸರು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಯಾರೇ ಅದರು ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಗುರುತಿಗೆ ಯಾವ ಹೆಸರು ಬೇಕಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬೇರೆಯವರು ಒಂದು ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು, ಒಂದು ಗಿಡವನ್ನು, ಒಂದು ಮರವನ್ನು ಇಲ್ಲವೆ ಒಂದು ಊರನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಒಂದು ಹೆಸರು ಕೊಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ/ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ 'ಕೊಟ್ಟ ಹೆಸರು'(given name) ಎಂದು ದಾಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವುದುಂಟು. ಮಾವಿನ ಮರಕ್ಕೆ ಹಾಗೆ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆಂದು ಅದಕ್ಕೇನಾದರೂ ಗೊತ್ತೆ ? ಮನುಶ್ಯನು ತನಗಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಸವ್ಕರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

ಇದೇ ದೂಸರನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು 'ತಮಿಳ್' ಎಂಬ ಪದದ ಬಗ್ಗೆ ಉಂಕಿಸಿದಾಗ,

ತೆನ್ + ಮೊಳಗು => ತೆನ್ಮೊಳಗು => ತೆಮ್ಮೊಳಗು => ತೆಮ್ಮೊಳಿ

ತೆನ್/ತೆಂಕು ಅಂದರೆ ಕನ್ನದ, ತಮಿಳೆರಡರಲ್ಲೂ ದಕ್ಶಿಣ, south ಎಂದೇ ಹುರುಳು. ತೀರ ಹಳೆಯ ಕಾಲದಿಂದಲೂ
ಕರ್ನಾಟಕದ ಇಲ್ಲವೇ ಕನ್ನಡಿಗರ ನೆಲದ ದಕ್ಶಿಣಕ್ಕೆ ಇದ್ದುದು ತಮಿಳರೇ. ಮಲೆಯಾಳವೂ ಕೂಡ ತಮಿಳಿನಿಂದ ಒಡೆದು ಬಂದ ಒಂದು ನುಡಿ ಎಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಅಂದರೆ ಈಗಿನ ಕೇರಳ ಮತ್ತು ತಮಿಳು ನಾಡು ಸೇರಿದರೆ ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ದಕ್ಶಿಣಕ್ಕೆ ಬರೀ ತಮಿಳೇ ಇತ್ತು ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.
3449 Ta. teṉ south, southern region; Ka. teṅ-gāli south wind; teṅka, teṅkal, teṅku, tembu, ṭeṅkalu, ṭeṅku the south [DED 3449]
ಮೊಳಗು ಎಂದರೆ 'ಇನಿತದ ಪರೆಗಳಿಂದ ಬರುವ ಸದ್ದು'(ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳ ಸದ್ದು) ಎಂಬ ಹುರುಳು ಇದೆ. ಈಗಲೂ ಕನ್ನಡಿಗರು ತಮಿಳಿನ/ತಮಿಳರ ಬಗ್ಗೆ ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ 'ಅದೇನೊ ಇಂಡ್ರ, ಪಂಡ್ರ ಅಂತ ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಿದ' ಅಂತ ಹೇಳುವುದುಂಟು. ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ತಮಿಳು ತಿಳಿಯದ ಬಾಶೇ . ಆ ಬಾಶೆಯನ್ನು ಗುರುತು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವರು ಗಮನಿಸಿದ್ದು ಕೆಲವು ಸದ್ದುಗಳು (ಇಂಡ್ರ, ಪಂಡ್ರ). ಈ ಸದ್ದುಗಳ ಮೂಲಕವೇ ಅದು ತಮಿಳು ಎಂದು ಅವರು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು.
Ka. mor̤agu to sound as certain musical instruments, roar, thunder, play certain instruments; n. sound of certain musical instruments, roaring, thunder.
Ta. mor̤i (-v-, -nt-) to say, speak; n. word, saying, language [DED 4989]

ಈಗ ಈ ಎರಡು ಪದಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಿ ನೋಡಿದರೆ 'ತೆನ್ಮೊಳಿ'. ಅಂದರೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಶಿಣದಿಂದ ಬಂದವರು ಮಾತನಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಸದ್ದು ಇಲ್ಲವೆ 'ದಕ್ಶಿಣದ ಸದ್ದು', 'ತೆಂಕಿನ ಸದ್ದು' ಎಂಬುದಾಗಿ  ಕನ್ನಡಿಗರು ತಮಿಳು ನುಡಿಯನ್ನು ಕರೆದಿರಬೇಕು. ಮುಂದೆ ಆದೇ 'ತಮಿಳು' ಎಂದಾಯಿತು.

ತಮಿಳರೇ ತಮ್ಮ ನುಡಿಗೆ ತಮ್+ಮೊಳಿ (=ತನ್ನ ನುಡಿ) ಎಂದು ಹೆಸರು ಇಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರಬಹುದಲ್ಲವೆ ಎಂಬ ಕೇಳ್ವಿ ಬರಬಹುದು. ಹಾಗೆ ಆಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಎಡೆ ಕಡಿಮೆ ಏಕೆಂದರೆ 'ತಮ್ಮ ಹೆಸರನ್ನು ತಾವೇ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ/ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ' ಎಂಬ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಅದು ಎದುರಾಗಿದೆ.

Monday, September 10, 2012

ಮಲಗು

ಮಲಗುವುದು ದಿನಾಲು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಬಲು ತಲೆಮೆಯದ್ದು. 'ಮಲಗು' ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಹಲವು ತರದ ಬಳಕೆಗಳಿವೆ

೧. ಅವನು ಕೋಣೆಗೆ ಹೋಗಿ ಮಲಗಿದನು.
೨. ಅದನ್ನು ಮಲಗಿಸಬೇಡ. ನೆಟ್ಟಗೆ ನಿಲ್ಲಿಸು!
೩. ತಾಯಿಯು ತನ್ನ ಮಗುವನ್ನು ಮಲಗಿಸಿದಳು.
೪. ಅವನು ಬಂದು ಇವರ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮಲಗಿಸಿಬಿಟ್ಟನು.

ಮಲಗುವುದು ಎಂದರೆ ವಾರೆಯಾಗಿ ಒರಗಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇಲ್ಲವೆ ನೆಟ್ಟಗಿದ್ದ ಮಯ್ಯನ್ನು ಒಂದೆಡೆಗೆ ಡೊಂಕಾಗಿ ಬಗ್ಗಿಸಿ ಅದೇ ಸ್ತಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದು.

ಮಾಲು/ವಾಲು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ವಾಟ, ಡೊಂಕು, ಕೆಳಕ್ಕೆ ಜಾರುವುದು ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. ಮಲಗಿದಾಗ ಮಯ್ ಕೂಡ ಒಂದೆಡೆಗೆ ವಾಲಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು/ಜಾರಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.

ಹಾಗಾಗಿ,

ಮಾಲು <=> ವಾಲು <=> ಮಲಗು - ಈ ಪದಗಳೆಲ್ಲ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ನಂಟಿರುವುದೇ ಎಂದು ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಉಲಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಈ ಪದಗಳಲ್ಲಿರುವ ಹೋಲಿಕೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ’ಮಲಗು’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನೇ ಹೋಲುವ ’ಮಲರ್ತ್ತು’ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೂ ’ಕುಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಎದುರಾಳಿಯ ಬೆನ್ನನ್ನು ನೆಲಕ್ಕೆ ಮುಟ್ಟಿಸುವುದು’ ಎಂಬ ಹುರುಳಿದೆ.

ಮಲಗು, ಮಲಂಗು Ka. malagu, malaṅgu to recline, lie down, rest, incline, bend (intr., as full ears of paddy, etc.); n. pillow, cushion. [DED 4735]


ಮಾಲು, ಮಾಲಿಸು Ka. mālu to bend; māla, mālu sloping, slanting, slope, descent;mālisu to look obliquely, turn the eye and cast a look from the corner, bend to one side (as a post, etc.), behold for a long time. [DED 4825]


ವಾಲು, ಓಲು, ವಾಲುವಿಕೆ Ka. vālu, ōlu to bend, slope, slant; vāluvike sloping, descending [DED 5369]


ಮಲರ್ತ್ತು Ta. malarttu (malartti-)to throw on one's back as in wrestling [DED 4740]-

ತವರು

ತವರು ಎಂದರೆ ಏನೋ ಒಂದು ಸೆಳೆತ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ತವರಿನಿಂದ ದೂರವಿದ್ದರಂತು ಈ ಸೆಳೆತ ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚು. ತವರು ಮನೆ, ತವರೂರು, ತವರುನಾಡು ಹೀಗೆ ತವರಿನ ಸೆಳೆತ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಇರುವುದು ಅದೇ 'ತನ್ನವರ' ಸೆಳೆತ. ಇದೇನಿದು ತನ್ನವರು ಮತ್ತು ತವರು ಹೇಳುವುದಕ್ಕು ಮತ್ತು ಕೇಳುವುದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು-ಕಡಿಮೆ ಒಂದೇ ತರ ಇದೆಯಲ್ಲ ಅಂತ ಅನಿಸೇ ಅನಿಸುವುದು. ಹಾಗಾದರೆ

ತನ್+ಅವರು = ತನ್ನವರು  = ತಂವರು
ತಮ್+ಅವರು = ತಮ್ಮವರು  = ತಂವರು


ಪದದ ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಮೊದಲ ಬರಿಗೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಬರುವ ಮೂಗುಲಿ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿರುವ ಎತ್ತುಗೆಗಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹಲವಿವೆ:-

ದಾಂಟು => ದಾಟು
ಸೋಂಕು => ಸೋಕು
ನೂಂಕು => ನೂಕು
ಮಂಕರಿ => ಮಕರಿ => ಮಕ್ರಿ


ಅಂದಮೇಲೆ ತಂವರು => ತವರು ಆಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಎಡೆಯಿದೆ.

ತಮರ್, ತವರ್ Ka. tamar, tavar those who are his, hers or theirs, one's own people [DED 3612

Wednesday, September 5, 2012

ತೇರು

ಈಗಲೂ ಹಲವು ಊರುಗಳಲ್ಲಿ ದೇವರ ತೇರು ನಡೆಸುವುದು ವಾಡಿಕೆ.  'ತೇರ ಏರಿ ಅಂಬರದಾಗೆ ನೇಸರ ನಗುತಾನೆ' ಎಂಬುದು ಕಬ್ಬಿಗರ ಸಾಲು. ಕಾದಾಟಗಳಲ್ಲಿ ತೇರನ್ನು ಏರಿ ಬಿಲ್ಲಿಗೆ ಅಂಬುಗಳನ್ನು ಹೂಡಿ ಎದುರಾಳಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸುವುದನ್ನು ನಾವು ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಹಿನ್ನಡವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.
ಏರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಮೇಲೆ ಹತ್ತು, ಎತ್ತರಿಸು ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ.  ಇದಲ್ಲದೆ ಕಾದಾಟದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗು ಎಂಬ ಹುರುಳೂ ಕೂಡ ಇದೆ. ಯಾವ ತಾವು/ಎಡೆ/ಜಾಗ ತಾನು/ತಾ ಏರಿರುವುದು, ಯಾವ ತಾವಿನಲ್ಲಿ ತಾನು/ತಾ ನಿಂತು ಎದುರಾಳಿಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬಹುದೊ ಅದೇ  'ತಾ ಏರು'=> ತೇರು ಆಗಿದೆ.

ಹೀಗೆ ಏರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ದೂಸರುಗಳಿವೆ. ದೇವರ ತೇರು ಬಲು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ನೋಡಲು ಬರುವ ಮಂದಿಗೂ ಅನುಕೂಲ ಮತ್ತು ಗೆಂಟಿನಿಂದಲೂ ತೇರನ್ನು ನೋಡಲು ಬರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಕಾದಾಟಗಳಲ್ಲಿ ಎದುರಾಳಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಕಾಣಲು ಕೂಡ ಎತ್ತರದ ಇಕ್ಕೆ/ಜಾಗ/ಎಡೆ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬರೀ ಎತ್ತರದ ಎಡೆಗಳಿದ್ದರೆ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಕದಲುತ್ತಲೂ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಎತ್ತರಿಸಿದ ಮತ್ತು ಕದಲುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕೆ 'ತೇರು'(ತಾ+ಏರು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.

ಏರು  Ka. ēṟu to rise, increase, ascend, mount, climb; n. rising, etc., rising ground; [DED 916]
ಏರ್ Ka. ēṟ to meet in battle, oppose; n. state of meeting and opposing, [ DED 906]

ಅವಲಕ್ಕಿ

ಅವಲಕ್ಕಿಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುವ ತಿಂಡಿಗಳು ಹಲವಿವೆ. ಅವಲಕ್ಕಿ ಉಪ್ಪಿಟ್ಟು, ಅವಲಕ್ಕಿ ಪಾಯಸ, ಅವಲಕ್ಕಿ ಕಾರ ಅಲ್ಲದೆ ಹಲವು ಕುರುಕ್ ತಿಂಡಿಗಳಲ್ಲು ಅವಲಕ್ಕಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವಲಕ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿ ಅವಲಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ತೆಳು ಅವಲಕ್ಕಿ(ಪೇಪರ್ ಅವಲಕ್ಕಿ) ಎಂಬ ಎರಡು ಬಗೆಯಿದೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಅವಲಕ್ಕಿ ಎಂದರೇನು?

ಅವಲಕ್ಕಿ = ಅವಲ್+ಅಕ್ಕಿ = ಬಡಿದ ಅಕ್ಕಿ, ಕುಟ್ಟಿದ ಅಕ್ಕಿ, ಅಮುಕಿದ ಅಕ್ಕಿ ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.
ಅವಲ್, ಅವಲ್-ಅಕ್ಕಿ aval pound, beat; n. pounding, beating in a mortar; (also aval-akki) rice bruised and crushed [DED 2391]

ಅಮರ್(ಅಮರ್ದು ಎಂದು ಹಳೆಗನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ), ಅಮುಗು, ಅವುಗು, ಅಮುಕು, ಅಮಿಕು, ಅವುಕು, ಅವುಂಕು. Ka. amar to seize firmly, embrace; amugu, avugu to yield to pressure (as the surface of a ripe fruit or tumour); amuku, amiku, avuku, avuṅku to press or hold firmly, squeeze, trouble; avuṅku pressing or holding firmly; [DED 169]

ಈ ಅವಲ್ ಎಂಬುದೇ 'ಅಮರ್'/ಅವುಂಕು ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದು ಯಾಕಂದರೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ
ಮ -> ವ ಆಗುವ, ರ್ -> ಲ್ ಆಗುವ  ಕೆಲವು ಎತ್ತುಗೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು.

ಅಮುಕು => ಅವುಕು
ಪುಂಡರೀಕ => ಪುಂಡಲೀಕ

ಹಾಗಾಗಿ ಅಮರ್ => ಅವರ್ => ಅವಲ್ ಆಗಿರುವುದನ್ನು ನಾವು ಮನಗಾಣಬಹುದು.
ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅವಲಕ್ಕಿ ಅಂದರೆ  ಒತ್ತಿದ ಅಕ್ಕಿ, ಬಡಿದ ಅಕ್ಕಿ, ಅಮುಕಿದ ಅಕ್ಕಿ ಎಂದು ಸುಳುವಾಗಿ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

Monday, September 3, 2012

ಉಸಿರು

ನಾವು ಬದುಕಿದ್ದೇವೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಉಸಿರಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದೇ ಗುರುತು. ಹಾಗಾದರೆ ಉಸಿರು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೇನು ಎಂದು ನೋಡಿದಾಗ:-

ಯಾರೇ ಆಗಲಿ ತುಂಬ ದಣಿವಾದಾಗ ಇಲ್ಲವೆ ಕೇಡಿನಿಂದ ಪಾರಾಗಿ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ನೆಮ್ಮದಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ’ಉಸ್ಸ್....!!!" ಎಂದು ಹೇಳುವುದುಂಟು. ಹಾಗೆ ಹೇಳುವಾಗ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಉಸಿರಿನ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ರಾಚುವಂತೆ ನಮಗೆ ತೋರಿಸುವುದು ’ಉಸ್’ ಎಂದು ಸದ್ದು ಮಾಡಿದಾಗಲೇ ಅಲ್ಲವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಹೀಗೆ ಉಸಿರಿನ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರುವುದೇ ’ಉಸ್’ ಎಂಬ ಸದ್ದು. ಈ ಸದ್ದಿನಿಂದಲೇ ಉಸಿರ್ ಎಂಬ ಪದ ಏಕೆ ಬಂದಿರಬಾರದೆಂದು ಯಾರಿಗಾದರೂ ಅನ್ನಿಸದೇ ಇರದು. ಇದನ್ನೇ ದ್ರಾವಿಡ ಪದನೆರಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ:=-

ಉಸ್, ಊಸ್, ಹುಸ್, ಹೋಸ್ Ka. us, ūs, hus, hōssound used in sighing when tired [DED 573]
ಉಸ್ +ಇರ್ = ’ಉಸ್’ ಎಂಬದ್ದು = ’ಉಸ್’ ಎನ್ನುವ ತಾವು = ಉಸಿರ್ => ಉಸುರ್ => ಉಸ್ರು

ಉಸಿರ್, ಉಸುರ್, ಉಸುರು Ka. usir, usur, usuru breath, life, taking breath, caesura; usalu breath [DED 645]
ಇನ್ನು ’ರ’ ಕಾರವು ಹಲವು ಆಡುನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ’ಲ’ಕಾರವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು . ಎತ್ತುಗೆಗೆ: ಎರಡು=> ಎಲ್ಡು.
ಹಾಗೆ ಉಸುರು => ಉಸುಲು => ಉಸಲು ಆಗಿದೆ. ಮುಂದೆ ಇದು ’ಉಲಿಮಾರು’(metathesis) ಹೊಂದಿ ಉಸುಲು => ಸೂಲು ಆಗಿರಬಹುದು.

ಇಶ್ಟೆಲ್ಲ ’ಉಸ್’ ಎಂಬ ಸದ್ದಿನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಪದಗಳಾದರೆ ಇದೇ ಹುರುಳಿರುವ ’ಸೂಲು’ ಎಂಬ ಒರೆಯ ಬೇರು ಕೊಂಚ ಬೇರೆಯಾದ ’ಸುಯ್’ ಎಂಬ ಸದ್ದೇ ಆಗಿದೆ.

ಸುಯ್, ಸುಯಿ , ಸೂಯ್, ಸುಯಿಲ್, ಸುಯಿಲು, ಸುಯ್ಲು, ಸೂಲು 
Ka. suy, suyi, sūy   
to breathe, sigh; n. breath, a sigh; suyil, suyilu, suylu, sūy, sūlu breath, a sigh.
[DED 2680]

ಈ ಮೇಲಿನ ಪದಗಳಿಂದ ನಾವು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ವಿಶಯವೇನೆಂದರೆ ಪದಗಳಿಗೂ ಮತ್ತು ನಾವು ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಸದ್ದುಗಳಿಗೂ ಹತ್ತಿರದ ನಂಟಿದೆ. ನಾವು ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಸದ್ದುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ನಾವು ಬಳಸುವ ಪದಗಳ ಹುಟ್ಟನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. 

ತೋಟ

ತೋಟ ಎಂದೊಡನೆ ಬಗೆ(ಮನಸ್ಸು) ತಂಪಾಗುವುದು ಸಹಜ. ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ತೋಟಗಳ ಊರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಹೋದರೆ ತೆಂಗಿನ ತೋಟ, ಮಾವಿನ ತೋಟ ಕಾಣಬಹುದಾದರೆ ಹೊಳಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕಯ್ತೋಟ, ಹೂದೋಟ ಕಾಣಬಹುದು.
ತೋಟ, ತೋಂಟ  tōṭa, tōṇṭa garden - [DED 3549]
ತೋಡು Ka. tōḍu dig, excavate a hole, burrow [DED 3549]
. ಯಾವುದೇ ತೋಟ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ನೆಲವನ್ನು ಹದಗೊಳಿಸಬೇಕು. ಹದಗೊಳಿಸಲು ಮೊದಲು ನೆಲವನ್ನು ಅಗೆದು ಮಣ್ಣನ್ನು ತೋಡಬೇಕು. ಹೀಗೆ ತೋಡಿ ತೋಡಿ ಮಾಡಿದ್ದೇ 'ತೋಟ' ಆಯಿತು.

ತೋಡು=> ತೋಟ . ಹಾಗಾಗಿ, ದ್ರಾವಿಡ ಪದನೆರಕೆಯಲ್ಲೆ ಇವೆರಡು ಪದಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ತೋರಿಸಿದ ಹಾಗೆ ನಂಟಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹೀಗೆ ತೋಡು ಎಂಬ ಎಸಕಪದದಿಂದ 'ತೋಟ' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಪದವಾಗಿರುವ ತೆರಕ್ಕೆ ಹಲವು ಎತ್ತುಗೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು.
-------------------------
 ಎಸಕ ಪದ - ಹೆಸರು ಪದ
-------------------------
    ಆಡು       - ಆಟ
    ಓಡು       - ಓಟ
   ನೋಡು    - ನೋಟ
   ಮಾಡು     - ಮಾಟ
   ಕಾಡು      - ಕಾಟ

Friday, August 31, 2012

ದೋಸೆ

ದೋಸೆ ಎಂದೊಡನೆ ಬಾಯಲ್ಲಿ ನೀರೂರುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಗಾದೆಗಳು ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ.
೧. ಎಲ್ಲರ ಮನೆ ದೋಸೆನೂ ತೂತೆ
೨. ಎಲ್ಲರ್ ಮನೆ ದೋಸೆ ತೂತಾದರೆ ನಮ್ಮನೆ ಕಾವಲಿನೇ ತೂತು.

ಹಾಗಾದರೆ ತೂತಿಗೂ , ದೋಸೆ ನಂಟಿರಬಹುದೆಂದು ಉಂಕಿಸಿದಾಗ ...

ತೂತು
Ka. tūtu, tūntu hole;[DED 3399(b)]
ದೊಗೆ, ಡೊಗೆ Ka. ḍoge, doge to make a hole with the hand [DED 2990]
ಡೊಗರು, ಡೋರು, ದೊಗರು, ದೋರುKa. ḍogaṟu, ḍōṟu, dogaṟu, dōṟu hollow, hole in a wall, in a tree, in the ground [ DED 2990]
ತುರುವು Ka. turi, turuvu to hollow, bore, drill, make a hole [ DED 3339]
ತೋಡುKa. tōḍu dig, excavate a hole [DED 3549]
ತೊಳೆ Ka. toḷe hole, bored hole [ DED 3528]

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ತು, ತೋ, ದೊ, ದೋ ಎಂಬ ಉಲಿಕಂತೆಗಳಿಂದ ಸುರುವಾಗುವ ಹಲವು ಪದಗಳು ತೂತು, ರಂದ್ರ ಇಲ್ಲವೆ ಹೋಲ್ ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಇದಲ್ಲದೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ’ಚೆ’ ಎಂಬ ಒಟ್ಟಿನಿಂದಾದ ಹಲವು ಹೆಸರುಪದಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ.
ಎತ್ತುಗೆಗೆ: ಅಂಚೆ, ಬೆಂಚೆ( ಸಣ್ಣ ಕೊಳ), ಕಚ್-ಚೆ, ಮಿಡಿಚೆ.

ಇನ್ನು, ’ಸೆ’ ಇಂದ ಕೊನೆಯಾಗುವ ಹಲವು ಹೆಸರು ಪದಗಳಿವೆ
ಎತ್ತುಗೆಗೆ: ಅಗಸೆ, ಬೊಗಸೆ, ವಲಸೆ, ವರಸೆ


ಹಾಗಾಗಿ, ದೋ+ಚೆ = ದೋಚೆ ಇಲ್ಲವೆ ದೋ+ಸೆ = ದೋಸೆ ಎಂದು ಆಗಿರಬಹುದು. ಅಂದರೆ ’ಹಲವು ತೂತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ತಿನಿಸೇ ದೋಸೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಲಡ್ಡಿಯಿಲ್ಲ. Ka. dōse a holed, i.e. spongy, cake of rice-flour, uddu, etc., baked on a potsherd or iron plate [DED - 3542]
ಅಲ್ಲದೆ, ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಅವರ ಪದನೆರಕೆಯಲ್ಲಿ ತೂತಪ್ಪಚ್ಚಿ(ತೂತು+ಅಪ್ಪಚ್ಚಿ)= A rice cake with whole ಎಂದು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ

Wednesday, August 29, 2012

ಸಲ್ಮೊರೆ

ಮಯ್ಸೂರು, ಮಂಡ್ಯ ಮತ್ತು ಚಾಮರಾಜನಗರದ ಕಡೆ ಪದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ, ಹೆಣ್ಣು ಇಲ್ಲವೆ ಗಂಡು ಮದುವೆಯಾಗುವಾಗ ಈಗಿರುವ ನಂಟಿನ ಒಳಗೆ ಅಂದರೆ ಸೋದರ ಮಾವನನ್ನೊ ಇಲ್ಲವೆ ಸೋದರಮಾವನ/ಸೋದರತ್ತೆ ಮಗನನ್ನೊ ಮದುಯಾಗುವುದುಂಟು. ಇದಕ್ಕೆಸಲ್ಮೊರೆ ಸರಿಯಾಗಿದೆ’ ಅಂತ ಹೇಳ್ತಾರೆ ಅಂದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಅಣ್ಣ-ತಂಗಿಯ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ ಗಂಡ-ಹೆಂಡಿರಾಗಬಹುದು ಅಂತ ಅರ್ಥ. ಆದರೆ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ/ಗಂಡಿಗೆ ದೂರದ ನಂಟಿನ ಕಡೆಯುವರ ಜೊತೆ ಮದುವೆಯಾಗುವ ಕುಳ್ಳಿಹ(ಸಂದರ್ಬ) ಒದಗಿ ಬಂದಾಗ ಇದು ಗೋಜಲಾಗುವುದರಿಂದ ಇದನ್ನ ದೊಡ್ಡವರು ಸರಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿಸಿ/ಲೆಕ್ಕಚಾರ ನೋಡಿ ಆಮೇಲೆಸಲ್ಮೊರೆ’ ಸರಿಯಾಗಿದಿಯೊ ಇಲ್ಲವೊ ಅಂತ ಹೇಳ್ತಾರೆ.

ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ:
ಸಲ್ಮೊಱೆ = ಸಲ್+ಮೊಱೆ = ಸಲ್ಮೊರೆ

ಸಲ್ಲುವಮೊಱೆ’ಯೇ ಸಲ್ಮೊಱೆ. ಅಂದರೆಸಲ್ಲುವ ನಂಟು’/ಸಲ್ಲುವ ಸಂಬಂದ/ಒಪ್ಪತಕ್ಕ ಸಂಬಂದ ಅಂತ ಹುರುಳು ಬರುತ್ತದೆ.
Ka. sal (sand-) to enter, engage in, associate oneself to, agree to, accrue, arise, enter upon a course, pass, be current, be in use, pass by general consent, be valid, proper or fit, become agreeable [DED 2781 ]
Ka. moṟe a turn, time, (K.2) propriety, virtue; relationship; (Hav.) mare relationship
[DED 5015 ]

ಬಳಕೆಗಳು:-
. ಅವನು ಮೊಱೆಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಮೊಮ್ಮಗನಾದರೂ ನನಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬುದ್ದಿವಂತ.
. ನಮ್ಮ ಮೊಱೆಯವರಲ್ಲೇ ನಮ್ಮನ್ನು ಕಂಡರೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೊಟ್ಟೆಕಿಚ್ಚು.

Tuesday, August 28, 2012

ಗೆದ್ದಲು

ನಾವು ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಇರ್ಕೆ( ವಸ್ತು) ಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳುವಾಗ ’ಕುಟ್ಟು’ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆಯೆ? ಇಲ್ಲವೆ ಗೆದ್ದಲು ಹತ್ತಿ ಹಾಳಾಗಬಹುದೇ ಎಂದು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತೇವೆ. ಹಾಗಾದರೆ ಈ ಮರವನ್ನು(ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಇರ್ಕೆಗಳನ್ನು) ಹಾಳು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸದ ಮೇಲೆ ಗೆದ್ದಲಿಗೆ ಆ ಹೆಸರು ಬಂದಿರಬಹುದೇ? ಅಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ಕುಟ್ಟು ಅಂದರೆ ಹಾಳಗುವುದು, ಸವೆದು ಹೋಗುವುದು(diminish) ಎಂಬ ಹುರುಳು ಬರುತ್ತದೆ

 ಗೊದ್ದ, ಕೊರಲೆ  Ka. godda a kind of black ant, the bite of which is painful; ? koṟale a kind of ant - [DED 2096 ]
ಕೊರೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಈ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ:- Ka. kore bore, excavate -  [DED 1859 ]

ಗೆದ್ದಲು Ka. gedal, gejjalu, geddali, geddalu white ant, flying white ant - [DED 1548 ]
ಕೆರೆ  Ka. kere to shave, scrape, scratch - [DED 1564]

ಹಾಗಾಗಿ,

’ಕೊರೆ’ಯಿಂದ ಕೊರಲೆ-> ಗೊದ್ದ

’ಕೆರೆ’ಯಿಂದ ಕೆರಲೆ -> ಗೆರಲು -> ಗೆರ್ದ್+ಲ್ => ಗೆರ್ದಲ್ => ಗೆದ್ದಲ್ => ಗೆಜ್ಜಲ್ ಇಲ್ಲಿ ಗೆರ್ದಲ್ = ಗೆದ್ದಲ್ ಅಂದರೆ ಕೆರೆದದ್ದು, ಗೆರೆದದ್ದು ಎಂಬ ಹುರುಳಿದೆ

ಕೊಸರು : ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಅವರು ಕೂಡ ’ಗೆದ್ದಲು’ ಎಂಬುದನ್ನು ’ಕೊರಲೆ’ಗೆ ನಂಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.

Monday, August 27, 2012

ರಾಗಿ

ರಾಗಿ ಮೊದ್ದೆ ಉಪ್ಪೆಸರಿನ ಸಾರು ಎಂದರೆ ಬಾಯಲ್ಲಿ ನೀರೂರುತ್ತದೆ. ರಾಗಿ ರೊಟ್ಟಿ ಹುಚ್ಚೆಳ್ಳು ಚಟ್ನಿ ಇನ್ನೊಂದು ತರ ಕಿಕ್ ಕೊಡುತ್ತೆ. ರಾಗಿ ಹುರಿಟ್ಟು ಬಾಯನ್ನು ಸಿಹಿ ಮಾಡುತ್ತೆ. ಇನ್ನು 'ರಾಗಿ ಸರಿ' ಚಿಕ್ಕಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬಲು ತಿನ್ನಲು ಚೆನ್ನ. ಹಾಗಾದರೆ ರಾಗಿ ಎನ್ನುವುದು ಹೇಗೆ ಬಂತು. ಅಲ್ಲದೆ ವಿಕಿಪಿಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವೇ ಹೆಚ್ಚು ರಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ರಾಜ್ಯ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಅಂದ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ರಾಗಿಯ ನಂಟು ಆಳದ್ದೆ ಇರಬೇಕು. ಅಂದರೆ ರಾಗಿಗೆ ಕನ್ನಡದ್ದೇ ಆದ ಪದವುಟ್ಟನ್ನು ಹೇಳಬಹುದೆಂದು ನೋಡಿದಾಗ...

ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ: 
  ಇರ್+ ಅಕ್ಕಿ = ಇರಕ್ಕಿ ( metathesis ಆದ ಮೇಲೆ) => ರಾಕಿ
  ರಾಕಿ == ಕೊರಲಿಸಿದ ಇಂದ ಕೊರಲಿಸಿದಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಪಾಟದ ಮೇಲೆ ==> ರಾಗಿ  ಆಗುತ್ತದೆ.

ಹಾಗಾದರೆ ಮುಂಪದವಾದ 'ಇರ್' ಅಂದರೇನು ಅನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಈ ಪದಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ:-
೧. ಇರುಳು (ರಾತ್ರಿ, night which signifies darkness) - DED 2552 
೨. ಇರುಂಪು=ಇರುವೆ=ಎರ=ಎರುಗು (black ant)       - DED   864
೩. ಇರ್ಪಡಿ= ಇಬ್ಬಡಿ ( ಬೀಟೆ, blackwood)               - DED   483
೪. ಇರುಮೆ=ಇರುಮಯ್=ಇರ್ಮೆ=ಎರ್ಮೆ=ಎಮ್ಮೆ( ಕಪ್ಪುತನ blackness=> female buffalo)- DED 816
ಇಲ್ಲಿ ಇರ್ಮೆ ಎಂಬ ಪದ ಪದನೆರಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಗದಿದ್ದರು ಕನ್ನಡದ ಉಲಿಕೆಯ ಮಟ್ಟಿಗೆ  ಇ<->ಎ ಬದಲಾಗುವುದು ಕಾಣುತ್ತದೆ.  ಎತ್ತುಗೆಗೆ: ಎದಿರ್<->ಇದಿರ್.

ಈಗಾಗಲೆ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವ ಹಾಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಕ್ಕಿ ಬೆಳ್ಳಗೆ/ಬಿಳಿಯಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಬಗೆಯ ಅಕ್ಕಿ ಕೆಂಪಗೆ ಇದ್ದರೆ ಅದನ್ನ 'ಕೆಂಪಕ್ಕಿ' ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಬರೀ ಅಕ್ಕಿ ಅನ್ನುವುದಿಲ್ಲ. ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತಿಳಿಬಣ್ಣ(light colour) ಎಂದು ಬಗೆಯಲಾಗುತ್ತೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಇದಿರಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕಾದಾಗ ಅಂದರೆ ಕಡುಬಣ್ಣ(dark colour) ಎಂದು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ dark/black/ಕಪ್ಪು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ 'ಇರ್' ಎಂಬ ಪದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ರಾಗಿ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಕಪ್ಪಕ್ಕಿ/ಇರಕ್ಕಿ/dark rice ಎಂಬ ಹುರುಳಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಕೊಸರು : 'ಮೆಟತೀಸಿಸ್' ಎಂದರೆ ಪದಗಳಲ್ಲಿನ ಬರಿಗೆಗಳು/ಉಲಿಕಂತೆಗಳು ತಮ್ಮ ತಾವನ್ನು/ಜಾಗವನ್ನು ಹುರುಳಿನ ವೆತ್ಯಾಸವಾಗದೆ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆ ಬದಲಾದಾಗ ಉಲಿಕಂತೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗುತ್ತದೆ.
ಎತ್ತುಗೆಗೆ,
      ಇರುಳು(ಕನ್ನಡ) => ರೇಯಿ (ತೆಲುಗು) = night

Saturday, August 25, 2012

ಅಡಿಕೆ

ಬಾರತದಲ್ಲೆ ಅಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳೆಯುವುದು ನಮ್ಮ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜೆಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ. ಅಂದರೆ ಅಡಿಕೆ ಎಂಬುದು ಕನ್ನಡ ನಡವಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿದೆ. ಇಶ್ಟು ನಮ್ಮ ನಡವಳಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಅಡಿಕೆಗೆ ಹೇಗೆ ಆ ಹೆಸರು ಬಂತು ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡೋಣ.

ಬಳಕೆಗಳು:-
೧. ಅಡಿಕೆಗೆ ಹೋದ ಮಾನೆ ಆನೆ ಕೊಟ್ಟರು ಬಾರದು
೨. ಅಡಿಕೆ ಉಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಕ ಬಹುದು, ಮರವಾದ ಮೇಲೆ ಕೂಡದು
೩. ಮೊದಲು ಎಲ್ಲರ ಬಳಿಯೂ ಇರುತ್ತಿದ್ದ ಎಲೆ ಅಡಿಕೆ ಚೀಲ ನಿದಾನವಾಗಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ
೪. ರಾಜ್ಯದ ಅಡಿಕೆ ಬೆಳೆಗಾರರು ಈಗ ಪ್ರತಿಬಟನೆಯ ಹಾದಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದಾರೆ

ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ:-
ಅಡಗು+ಕಾಯ್ = ಅಡಕ್ಕಾಯ್ = ಅಡಕೆ

ಅಡಕೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. Ka. aḍake, aḍa, aḍike areca, areca palm, Areca catechu Lin., and its nut; aḍakottu, aḍagatti, aḍagartti scissors for cutting areca-nut.

ಅಡಗು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅವಿತುಕೊಳ್ಳು, ಮರೆಯಾಗಿರುವುದು ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. Ka. aḍaṅgu, aḍagu to hide, be concealed, disappear, be contained in [DED63]
ಕಾಯ್ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಹಣ್ಣಾಗದಿರುವುದು ಎಂಬ ಹುರುಳಿದೆ. Ka. kāy (kāyt-, kāt-) fruit to grow or develop; kāy, kāya, kāyi, kāyu fruit in a yet unripe, but pretty full-grown state, nut, pod [DED1459]

ಹಾಗಾದರೆ ಅಡಗಿರುವ ಕಾಯಿಯೇ ಅಡಗುಕಾಯಿ=ಅಡಕ್ಕಾಯಿ => ಅಡಕೆ=> ಅಡಿಕೆ=> ಅಡ್ಕೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಅಡಿಕೆಯ ಹೊರ ಕರಟವನ್ನು ತಿನ್ನಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ತಿನಿಸುಗಳಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಒಳಗೆ ಅಡಗಿರುವ ಕಾಯಿಯೇ ದಿಟವಾದ ಬಳಕೆಗೆ ಬರುವ ವಸ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ಅಡಕೆ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಹೀಗೆ ಈ ಪದ ಬಂದಿರುವುದು ಒಂದು ತೆರಹು(chance) ಅಶ್ಟೆ.

ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಡರ್ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಹಲವು ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ಕಿಟ್ಟೆಲ್ಲರು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.
೧. to climb, to ascend, to mount, to rise.
೨. appear in numbers, to amass [ಪುಟ ೩೨, A Kannada-English Dictionary, Rev F. Kittel, Basel Mission Books, Mangalore, 1894]

ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿರುವ ಹಾಗೆ ಅಡಿಕೆ ಮರಗಳು ಅಡ್ಡಡ್ಡ ಬೆಳೆಯದೆ ಉದ್ದುದ್ದ ಎತ್ತರೆತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇವನ್ನು ಒತ್ತೊತ್ತಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅಡಿಕೆ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರಗಳು ಒಮ್ಮೆಗೆ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಮೇಲಿನ ಎರಡು ಹುರುಳುಗಳಾದ ’ಏರು’ ಮತ್ತು " ಹಲವು ಎಣಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗು’ ಎಂಬುದರಿಂದ ಕೂಡ ಅಡಕೆ ಎಂಬುದು ಬಂದಿರಬಹುದು. ಮೇಲ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಏರುವ ಮರ ಇಲ್ಲವೆ ಒತ್ತೊತ್ತಾಗಿ ಎಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಣಸಿಗುವ ಮರ ಎಂಬ ಹುರುಳನ್ನು ಇದು ಹೊಂದಿದೆ.

ಅಡರ್ +ಕೆ = ಅಡರ್ಕೆ => ಅಡಕ್ಕೆ => ಅಡಕೆ => ಅಡಕೆ [ಇಲ್ಲಿ ’ಕೆ’ ಎಂಬ ಒಟ್ಟನ್ನು ಅಡರ್ ಎಂಬ ಎಸಕಪದಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿ ಹೆಸರುಪದವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ]

Thursday, August 23, 2012

ಮದುವೆ

ಯಾರದೇ ಬಾಳಿನಲ್ಲಿಯೇ ಆದರೂ ಹೊಸದೊಂದು ನಂಟನ್ನು ಬೆಸೆಯುವ ಒಂದು ಗಟ್ಟವೇ ಇದರಿಂದ ಸುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಹಾಗಾದರೆ ’ಮದುವೆ’ ಎನ್ನುವ ಪದದಲ್ಲಿ ಈ ’ಬೆಸೆಯುವ’/ಕೂಡುವ ಹುರುಳನ್ನು ಹುದುಗಿಸಿಟ್ಟರಬೇಕೆನೋ ನೋಡೋಣ.

ಬಳಕೆಗಳು:-
೧. ಮದುವೆಯ ದಿಬ್ಬಣ ಹೊರಟಿತು
೨. ಮದುವೆಮನೆ ಇನ್ನು ದೂರ ಇದೆ
೩. ಮದವಣಿಗ ಬರುವ ಹೊತ್ತಾಯಿತು.
೪. ಮದವಣಿಗಿತ್ತಿಯ ಬಿನ್ನಾಣ ನೋಡಿ
೫. ಮದುವೆಗೆ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆ ಮುಹೂರ್ತ ನೋಡಿ

ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ:-
ಬೇರಿನ ಪದವೇ ಮದ ಎಂದಿದೆ ..ಇದರಿಂದ ಮದಲ್ ಮದಿವೆ, ಮದುವೆ, ಮದವಣಿಗೆ, ಮದವಣಿಗಿತ್ತಿ, ಮದವನ(ಮಯ್ದುನ- ಗಂಡನ ತಮ್ಮ, ಹೆಂಡತಿಯ ತಮ್ಮ) ಈ ಪದಗಳು ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ.
Ka. mada joining, wedding, marriage; madal, madive, maduve wedding, marriage; madaliga, madavaṇiga bridegroom; madaligitti, madavaṇigitti, madavaḷige, (K.2) madevaḷ bride; madavana man connected by marriage, husband [DED 4694]

ಕಿಟ್ಟೆಲರವರು ’ಮದ’ ಎಂಬ ಪದವೇ ’ಮಡು’ ಎಂಬುದರಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದೆಂಬ ಸುಳುಹು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. Ka. maḍu to put firmly together, join closely [DED 4681]

ಮಡು ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಕಿಟ್ಟೆಲ್ಲರು ಈ ರೀತಿ ಇಂಗ್ಲಿಶಿನಲ್ಲಿ ಹುರುಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

ಪೊಡ+ಮಡು=ಪೊಡಮಡು=ಪೊಡವಡು ( ಕಯ್ಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಬೊಗಸೆಯ ತರ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಮೇಲೆ ಅದನ್ನು ಹಣೆಯವರೆಗೂ ಎತ್ತಿ ಗೌರವ ತೋರಿಸುವುದು)=ತುೞಿಲ್= ಎಱಗು= ಮಣಿ= ನಮಸ್ಕಾರ

ಇದನ್ನು ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಕೂಡ ತಮ್ಮ ’ಗಂಗಾವತರಣ’ ಎಂಬ ಪದ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ

       ಇಳಿದು ಬಾ ತಾಯಿ ಇಳಿದು ಬಾ

       ಹರನ ಜಡೆಯಿಂದ ಹರಿಯ ಅಡಿಯಿಂದ ಋಶಿಯ ತೊಡೆಯಿಂದ ನುಸುಳಿ ಬಾ
       ದೇವದೇವರನು ತಣಿಸಿ ಬಾ | ದಿಗ್ದಿಗಂತದಲಿ ಹನಿಸಿ ಬಾ | ಚರಾಚರಗಳಿಗೆ ಉಣಿಸಿ ಬಾ
      ಇಳಿದು ಬಾ ತಾಯಿ ಇಳಿದು ಬಾ

      ನಿನಗೆ ಪೊಡಮಡುವೆ ನಿನ್ನನುಡುಕೊಡುವೆ ಏಕೆ ಎಡೆತಡೆವೆ ಸುರಿದು ಬಾ

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ’ಮದುವೆ’ಗೂ ’ನಮಸ್ಕಾರ’ಕ್ಕೂ ನಂಟಿದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಹಿರಿಯರು ಹೇಳುವ ಮಾತು ’ಎರಡು ಕಯ್ ಒಂದಾದ ಹಾಗೆ ಎರಡು ಜೀವಗಳು ಒಂದಾಗಬೇಕು’ ಅಂದರೆ ’ಮದುವೆ’ ಆಗಬೇಕು ಎಂಬುದು ಎಶ್ಟು ಹುರುಳಿರುವ ನುಡಿ ಎಂಬುದು ಇದರಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

ನೆತ್ತರು

  ಮನುಶ್ಯನ ಬದುಕಿರುವುದಕ್ಕೆ ಮುಕ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಾಗಿರುವುದೇ ಇದು. ಇದರಂದನೇ ಮಯ್ಯಲ್ಲಿರುವ ಹಲವು ಸೀರುಸಿರಿಗಳಿಗೆ(cells) ಹುಳಿವುಟ್ಟುಕ(oxygen) ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.

 ಬಳಕೆಗಳು:-
 ೧. ರಕ್ತ ಕುಡಿಯುವ ಬಾವಲಿಗಳದ್ದೂ ಒಂದು ಜಾತಿ ಇದೆ. ‘ನೆತ್ತರು ಬಾವಲಿ’ಗಳೆಂದು ಅವುಗಳ ಹೆಸರು
 ೨. ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ ನೆತ್ತರು

ಬಿಡಿಸುವಿಕೆ:
ನೆಯ್ತ್+ತೋರ್(=ಸೋರ್)

ರಕ್ತವು ನೋದುವುದಕ್ಕೆ/ಮುಟ್ಟಿದರೆ 'ಎಣ್ಣೆ'ಯಂತೆಯೂ ಇಲ್ಲ 'ನೀರು'ನಂತಯೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಈಗ ಎರಡು ಪದಗಳಾದ ನೆಯ್ ಮತ್ತು ಸೋರ್ ಎಂಬುದರ ಹುರುಳುಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ
ನೆಯ್ ಅಂದರೆ ತುಪ್ಪ, ಬೆಣ್ಣೆ, ಎಣ್ಣೆ ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ ( ಬೆಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ, ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ನೆಯ್ ಎಂಬ ಪದವಿದೆ)
ಇದಲ್ಲದೆ ನೆಯ್ತ್ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ greasy ಎಂಬ ಹುರುಳು ಕನ್ನಡ ತಮಿಳು ಎರಡರಲ್ಲೂ ಇದೆ.
Ka. Ta. ney butter, ghee, oil, grease, fat, honey; (-pp-, -tt-) to be glossy, polished, be fat, plump, become greasy, unctuous, or sticky [DED 3746]

ಇನ್ನು 'ಸೋರ್' ಎಂಬುದಕ್ಕೆ 'ಹನಿ ಹನಿಯಾಗಿ ಸುರಿ' ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳಿವೆ. Ka. sōr to drop, drip, trickle, ooze, flow as coconut water, water-drops, juice of fruit, etc., come forth as entrails; n. leaking, dropping, etc[DED 2883]

ಹಾಗಾಗಿ ನೆತ್ತರ್ (< ನೆಯ್ತ್+ಸೋರ್) ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸೋರುವ ಎಣ್ಣೆ, ಚೊಟ್ಟಿಕ್ಕುವ ಎಣ್ಣೆ ('leaking oil'/oil which drops or oozes) ಎಂಬ ಹುರುಳುಗಳು ಅದಕ್ಕೆ ಬಂದೊದಗಿದೆ.  ನೆತ್ತರನ್ನು ಒಂದು ತರದ ಎಣ್ಣೆ ಅಂದರೆ ಈ ಸೋರುವ ಪರಿಚೆ(ಗುಣ) ಹೊಂದಿರುವ ಎಣ್ಣೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿ/ಗಮನಿಸಿ ಈ ಪದವನ್ನು ಉಂಟು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಎನಿಸುತ್ತದೆ.